“Thấy quê mình có sẵn vùng nguyên liệu tôm càng xanh nuôi theo mô hình tôm - lúa khá lớn mà đây lại là đặc sản nổi tiếng được nhiều nơi biết đến, trong khi giá cả con tôm bán ra còn bấp bênh, thu nhập của nông dân thiếu ổn định nên tôi nghĩ phải làm ra cái gì mới mẻ để nâng cao giá trị và ổn định cho con tôm càng xanh”, anh Nguyễn Hữu Nam (xã An Thạnh, huyện Thạnh Phú, Bến Tre) chia sẻ. Anh cho biết gần 2 năm trước, anh đã đặt ra vấn đề như vậy để bản thân tìm cách giải quyết. Đáp án của anh sau thời gian trăn trở suy nghĩ là nuôi tôm càng xanh lột.
Anh Nguyễn Hữu Nam với sản phẩm tôm càng xanh lột hút chân không cấp đông. Ảnh: Cẩm Trúc.
Thông thường, sau khi thu hoạch tôm càng xanh, nông dân bán ngay cho thương lái loại con tôm càng vỏ cứng, bởi tôm vỏ cứng chắc khỏe, có thịt dẻ, nhiều dưỡng chất. Mặt khác tôm khỏe có thể tiếp tục chăm sóc trong môi trường nước có chạy oxy để vận chuyển trong quá trình tiêu thụ. Ngược lại, nếu bắt lên trúng những con tôm mới lột, vỏ còn mềm thì người dân phải bỏ lại dưỡng nuôi cho tôm chắc vỏ, thịt dẻ mới mong bán được giá cao.
Ý tưởng của anh Nam khá táo bạo vì làm ngược lại hoàn toàn so với cách thông thường, tức sẽ mua tôm vỏ chắc bình thường về để dưỡng nuôi chờ tôm vừa lột vỏ mới chính thức thu hoạch. Con tôm lột còn sống sẽ được đưa ngay vào túi hút chân không và bảo quản trong tủ đông để cung cấp ra thị trường. Ý tưởng này đem ra trình bày trước ban lãnh đạo Hợp tác xã Nông nghiệp - Dịch vụ An Thạnh và được tất cả thống nhất chọn làm mô hình sản xuất mới cho Hợp tác xã.
Anh Nam cho biết, tôm càng nuôi trong ruộng lúa 5 tháng hiện có giá 180 ngàn đồng/kg. Hợp tác xã thu mua và nuôi thêm 1 tháng để thu hoạch tôm lột sẽ bán được với giá 360 ngàn đồng/kg. Giá bán tôm lột cấp đông của Hợp tác xã đối với size 12 con/kg là 360 ngàn đồng/kg và size 16 con/kg là 320 ngàn đồng/kg.
“Qua tham vấn ý kiến đánh giá của người tiêu dùng bên ngoài và thành viên Hợp tác xã, tôm càng xanh lột cấp đông được xem là “siêu phẩm” của con tôm càng xanh với nhiều ưu điểm như bảo đảm được độ tươi ngon, chất lượng dinh dưỡng cao, màu sắc sau khi chế biến sẽ đỏ rực. Tôm lột có thể được dùng chế biến đa dạng món ăn, đặc biệt người dùng có thể ăn nguyên con mà khỏi cần lột vỏ. Các điểm thu mua, nhà hàng cũng đánh giá rất cao chất lượng con tôm càng xanh lột cấp đông của Hợp tác xã” - anh Nam chia sẻ thêm.
Hợp tác xã Nông nghiệp - Dịch vụ An Thạnh được thành lập giữa năm 2023, do anh Nguyễn Hữu Nam làm Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc.
Sáng kiến của anh Nam về sản xuất tôm càng xanh lột được xem là một chiến lược sáng tạo và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn tôm nguyên liệu ngay tại địa phương để sản xuất sản phẩm, vừa mang lại lợi ích cho thành viên Hợp tác xã, vừa đóng góp tích cực vào phát triển nông nghiệp cộng đồng và bảo vệ môi trường. Hiện nay, Hợp tác xã đã xây dựng hệ thống liên kết thu mua nguyên liệu trong vùng, đảm bảo toàn bộ quy trình sản xuất được thực hiện bằng nguyên liệu chất lượng tại địa phương.
Tham quan mô hình nuôi tôm càng xanh lột ở xã An Thạnh. Ảnh: Cẩm Trúc.
Tại xã An Thạnh cũng như các xã thuộc tiểu vùng 2 của huyện Thạnh Phú (An Nhơn, An Qui, Mỹ An, An Điền…) từ lâu nghề nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa đã gắn liền với cuộc sống và văn hóa của người dân. Mô hình "con tôm ôm cây lúa" là bài toán kinh tế thích ứng với biến đổi khí hậu hiệu quả trong hơn 20 năm qua của người dân sống ở vùng nước lợ này.
Tuy nhiên, giá cả đầu ra của con tôm nhiều lúc không ổn định. Do đó, mô hình nuôi tôm càng xanh lột và cấp đông để chủ động trong tiêu thụ với giá trị nâng cao gấp đôi được xem là bước ngoặt mới mở ra cánh cửa phát triển bền vững hơn cho con tôm càng xanh của Bến Tre nói chung và tôm trong ruộng lúa ở Thạnh Phú nói riêng.
Hợp tác xã Nông nghiệp - Dịch vụ An Thạnh hiện có 151 thành viên, với diện tích 50ha nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa. Từ khi hoạt động đến nay, Hợp tác xã đã thu mua hơn 1,5 tấn tôm càng xanh nguyên liệu và bán ra trên 1 tấn tôm lột.
Để phát triển sản phẩm, Hợp tác xã đang hoàn thiện hồ sơ công nhận sản phẩm OCOP 3 sao cho tôm càng lột và đăng ký sở hữu trí tuệ cho quy trình sản xuất. Hướng tới, Hợp tác xã sẽ đầu tư xây dựng nhãn hiệu và mở rộng liên kết vùng nguyên liệu trên địa bàn huyện Thạnh Phú, tạo khối lượng sản phẩm lớn đáp ứng đủ nhu cầu thị trường.
Mô hình nuôi tôm càng xanh lột của Hợp tác xã được các ban, ngành địa phương tin tưởng, đánh giá cao và quan tâm hỗ trợ. Ông Lê Văn Tiến, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Thạnh Phú cho biết, huyện đang tập trung hỗ trợ các hợp tác xã nông nghiệp xây dựng sản phẩm OCOP gắn với chuỗi giá trị nông sản chủ lực của huyện, trong đó có Hợp tác xã Nông nghiệp - Dịch vụ An Thạnh. Riêng năm 2024, huyện tập trung hỗ trợ xây dựng 10 sản phẩm OCOP, trong đó có sản phẩm tôm càng xanh lột.
Hiện toàn huyện Thạnh Phú có 3 mô hình nuôi tôm càng xanh gồm nuôi trong ruộng lúa, nuôi xen trong vườn dừa và nuôi chuyên canh với tổng diện tích ước khoảng 6.000ha. Do đó, mô hình tôm càng xanh lột cấp đông của Hợp tác xã Nông nghiệp - Dịch vụ An Thạnh có tiềm năng mở rộng quy mô liên kết để phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn, nâng cao thu nhập và đời sống của người dân địa phương.
