Hoạt động sản xuất tại nhà máy gang thép Việt Trung. Ảnh: H.Đ
VTM bị tố “lật lọng, bẻ kèo”
Từ sự đồng ý của Bộ Công thương và quyết định của Hội đồng thành viên Công ty TNHH Khoáng sản và luyện kim Việt Trung (VTM), ngày 9/10/2019, VTM đã ký hợp đồng mua bán quặng sắt với Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình.
Theo hợp đồng này, VTM bán 216 nghìn tấn quặng sắt limonit 54% khai thác từ mỏ Quý Xa cho Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình. Số hàng trên được giao nhận xong trước ngày 31/12/2019 và được thanh toán tiền ngay theo từng đợt trước khi giao nhận hàng; mỗi đợt thanh toán tương ứng với số lượng 20 nghìn tấn quặng sắt.
Ông Nguyễn Duy Nghiệp, Phó Giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình cho biết, số quặng sắt trên công ty mua và đã được phép của Bộ Công thương để xuất khẩu sang Trung Quốc đến hết ngày 31/12/2020 do không tiêu thụ trong nước được.
Trong khi, việc giao nhận hàng đang diễn ra thuận lợi thì sau ngày 31/12/2019, VTM ngừng cung cấp quặng sắt khi chưa giao đủ khối lượng theo hợp đồng đã ký kết mà không có bất kỳ một văn bản, thông báo nào chính thức. Trong khi, Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình đã thực hiện đúng các điều kiện và thanh toán tiền đầy đủ sau mỗi đợt giao nhận hàng cho VTM.
“Chúng tôi đã chủ động liên hệ phía VTM, qua các cuộc điện thoại họ khất lần, hứa hẹn sau nghỉ Tết dương lịch 2020 sẽ gia hạn hợp đồng để cung cấp lại quặng sắt cho chúng tôi. Tuy nhiên, cho đến nay 2 năm chờ đợi, sự việc không biến chuyển, chúng tôi vẫn không thể nhận được quặng sắt để xuất khẩu.
Qua tìm hiểu và từ thông tin đại chúng, chúng tôi được biết VTM hết hạn giấy phép khai thác mỏ Quý Xa. Sự việc này chúng tôi như bị mắc bẫy vì VTM không có lấy một văn bản nào cho chúng tôi biết để có thể điều tiết cũng như có những thương thảo hợp lý hơn về điều khoản hợp đồng để xuất khẩu quặng sắt cho bạn hàng nước ngoài”, ông Nghiệp nói.
Cho đến nay, Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình đã bị bạn hàng Trung Quốc giữ, không thanh toán gần 62 tỷ đồng tiền hàng cho đến khi trả đủ khối lượng quặng sắt như hợp đồng đã ký.
Ông Nguyễn Duy Nghiệp cũng đưa ra bản đối chiếu công nợ với phía bạn hàng Trung Quốc để chứng minh lời nói. Khó khăn nhân đôi, khi công ty này một mặt phải thanh toán tiền hàng cho VTM, một mặt bị bạn hàng nước ngoài công nợ số tiền lớn.
Ở thế tiến thoái lưỡng nan, Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình chỉ có cách “cầu cạnh” các đời tổng giám đốc của VTM mong sự việc sớm được giải quyết. Thế nhưng, mọi việc như “nước đổ lá khoai” vì những đời lãnh đạo sau đó coi như không có trách nhiệm về việc này vì không đặt bút ký hợp đồng.
Bước đường cùng
Được biết, năm 2020, VTM đã đóng tiền cấp quyền khai thác cho công suất 3 triệu tấn/năm; thực tế VTM mới khai thác trên 673 nghìn tấn. Nhiều bộ ngành và các bên liên quan ủng hộ theo hướng gia hạn khai thác giấy phép cũ, khai thác công suất còn lại để VTM có nguyên liệu sản xuất và đảm bảo việc cung cấp quặng trả đối tác. Thế nhưng, VTM lại không có kế hoạch thực hiện các hợp đồng đã ký kết dẫn đến doanh nghiệp đối tác có nguy cơ phá sản, nếu không giải quyết được sẽ dẫn đến kiện cáo.
Đáng lưu ý, ngày 25/10/2021, ông Nguyễn Phú Dương, Tổng giám đốc VTM ký báo cáo khẩn cấp về việc dừng hoạt động và phá sản công ty gửi tỉnh Lào Cai. Văn bản khẩn nêu, ngày 16/9/2021 do hết nguyên liệu quặng Quý Xa, nhà máy gang thép Lào Cai đã phải dừng sản xuất, đến nay đã hơn 1 tháng. Hiện nay, do dừng hoạt động nên công ty không còn dòng tiền trả nợ ngân hàng, nguy cơ bị chuyển nhóm nợ xấu, không còn nguồn tiền để trả nợ nhà cung cấp và trả lương cho người lao động.
Trong tháng 10/2021 đã có 3 nhà cung cấp gửi đơn kiện VTM ra toà kinh tế của huyện Bảo Thắng (Lào Cai) vì VTM chậm trả tiền cung cấp dịch vụ không đúng hạn. Trong thời gian tới, nguy cơ có rất nhiều trong số 238 doanh nghiệp sẽ khởi kiện VTM về việc chậm trả nợ do VTM ngừng hoạt động sản xuất. Đồng thời hiện nay người lao động tại VTM đã phải nghỉ luân phiên, công ty nợ lương nên tâm lý và tư tưởng của gần 1.400 lao động đang rất hoang mang, dao động, nguy cơ xảy ra khiếu kiện tập thể rất lớn…
Do vậy, VTM báo cáo đề nghị tỉnh Lào Cai tiếp tục có ý kiến với Thủ tướng Chính phủ về việc khẩn trương xem xét, quyết định cho phép VTM khai thác lượng quặng Quý Xa trong số lượng quặng còn lại của năm 2020 để khôi phục sản xuất, có điều kiện để trả nợ, giải quyết việc làm cho người lao động….
Tuy nhiên, cũng chính văn bản này khiến sự việc giữa 2 bên được đẩy lên đỉnh điểm khi đối tác cho rằng VTM không lưu tâm tới việc cung cấp trả quặng cho họ mà chỉ xin đủ để khôi phục sản xuất.
Ông Nguyễn Duy Nghiệp bức xúc, “công ty chúng tôi ký hợp đồng với VTM - một công ty có đầy đủ pháp nhân và bất kỳ ai đại diện cho VTM cũng phải thực hiện quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng đã ký chứ không thể phớt lờ, đùn đẩy trách nhiệm khiến chúng tôi lâm cảnh đường cùng như vậy”.
Liên quan vấn đề này, ông Trần Văn Cường, Trưởng phòng Tiêu thụ, đại diện VTM xác nhận việc chỉ thông báo bằng lời khi dừng cung cấp quặng cho đối tác là Công ty Xuất nhập khẩu nông sản An Bình, đồng thời nại nhiều lý rằng trước mắt chỉ xem xét cho VTM khai thác mỏ duy trì sản xuất nên không ai kiến nghị để tiêu thụ sản phẩm.
