Ám ảnh làng ung thư: Phải tự cứu mình

Loạt bài “Ám ảnh làng ung thư” đã phần nào phản ánh được tình hình ung thư đang diễn ra trên khắp mọi vùng miền đất nước khiến rất nhiều người chết và mang bệnh.

PV Báo NNVN đã có cuộc trao đổi với TS. BS Phạm Xuân Dũng (ảnh), Phó Giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM để làm rõ hơn vấn đề này.

Có phải Việt Nam đang bùng phát các loại ung thư không, thưa bác sĩ?

Theo số liệu nghiên cứu, thống kê trên toàn cầu cho thấy, bệnh nhân ung thư tăng đều hàng năm trên toàn cầu. Hơn 50% số tăng này nằm ở nhóm nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, chứ không phải Việt Nam có số người bị ung thư tăng cao nhất.

Số liệu từ 2 bệnh viện chuyên về ung thư lớn nhất Việt Nam là Viện K Hà Nội và Ung bướu TP.HCM cho thấy, đứng đầu danh sách là ung thư phổi ở nam, và vú, cổ tử cung ở nữ. Tuy nhiên, ở Hà Nội, chỉ ghi nhận ung thư vú ở nữ là nhiều nhất, còn cổ tử cung thì không.

Tại TP.HCM, số liệu thống kê từ năm 2008 đến 2012, có gần 34.600 ca ung thư. Ở nam giới, các loại ung thư hàng đầu là phổi, gan, đại trực tràng, dạ dày và vòm hầu. Còn nữ là ung thư vú, cổ tử cung, đại trực tràng, phổi và tuyến giáp.

Trong vòng 5 năm trở lại đây, mỗi năm có từ 5.500 - 6.000 ca ung thư mới mắc, tăng khoảng 5,6%. Riêng tại BV Ung bướu, năm 2014, chúng tôi đã điều trị nội và ngoại trú cho gần 115.000 lượt bệnh nhân. Mỗi năm chúng tôi tiếp nhận khoảng 13.000 bệnh nhân mới. Như vậy, tính riêng ở bệnh viện này thì bình quân bệnh nhân ung thư tăng khoảng 10%/năm.

Về các loại ung thư theo mỗi độ tuổi, thì ở nhóm tuổi từ 0-14, ung thư máu cao nhất ở cả nam và nữ. Từ 15-24, các loại ung thư hàng đầu là tuyến giáp, máu, xương đối với cả nam và nữ. Ở tuổi này, nữ bắt đầu xuất hiện ung thư buồng trứng. Từ 25-34, ung thư tuyến giáp là nhiều nhất ở cả 2 giới.

Nam giới bắt đầu xuất hiện ung thư đại tràng. Trong khi nữ lại đối mặt với ung thư vú. Ở lứa tuổi từ 34-64, bắt đầu định hình rõ những loại ung thư thường gặp nhất ở cả 2 giới. Theo thứ tự như sau: Ở nam, đó là ung thư phổi, gan, đại trực tràng, dạ dày và vòm hầu. Còn nữ là ung thư vú, cổ tư cung, đại trực tràng, phổi và tuyến giáp. Từ 65 tuổi trở đi, ung thư phổi, gan, đại trực tràng, ở cả hai giới là nhiều nhất.

Nguyên nhân nào khiến các loại ung thư tăng đều hàng năm như vậy, thưa bác sĩ?

Theo nghiên cứu, thống kê thì có nhiều nhóm nguy cơ gây ung thư. Trong đó nhóm nguy cơ đầu tiên là thuốc lá. Vì sao người ta lại xếp thuốc lá vào nhóm nguy cơ đầu tiên? Vì có đến 90% bệnh nhân ung thư phổi ở cả nam và nữ đều có liên quan đến khói thuốc lá. Ngoài gây ung thư phổi, chất benzopyren trong khói thuốc còn có thể gây ung thư thận, bàng quang.

Thứ 2 là cách sống, bao gồm thói quen sinh hoạt, ăn uống. Yếu tố thứ 3 là nhiễm trùng, gây các bệnh ung thư như gan, cổ tử cung.

Yếu tố cuối cùng là môi trường. Môi trường ở đây bao gồm ô nhiễm từ các khu công nghiệp, nhà máy, chăn nuôi; sử dụng các hóa chất độc hại trong thực phẩm như hóa chất bảo quản, tăng trưởng, thuốc trừ sâu...

Xin bác sĩ khái quát tình hình chung ở BV Ung bướu TP.HCM hiện nay?

Hiện BV Ung bướu TP có gần 700 giường, hơn 13.400 bệnh nhân, trong đó thường xuyên có khoảng gần 1.500 bệnh nhân nội trú, còn lại là ngoại trú. Như vậy, hơn một nửa bệnh nhân nội trú không có giường nằm.

Các bệnh viện khám và điều trị ung thư đều quá tải 

Bác sĩ của bệnh viện hiện có 200 người, ngoài ra còn các kỹ sư, kỹ thuật viên, dược sỹ, y tá… làm chuyên môn nữa. Một ngày chúng tôi khám cho khoảng 2.000 bệnh nhân. Đó là một áp lực rất lớn đối với tập thể bệnh viện.

Bác sĩ có lời khuyên nào cho mọi người nhằm hạn chế nguy cơ mắc ung thư?

Ghi nhận trên thế giới cho thấy, ung thư các loại và tim mạch là 2 bệnh gây tử vong cao nhất. Nhưng hiện chưa có một phác đồ cố định nào để điều trị. Chính vì thế, việc tự bảo vệ mình là yếu tố tiên quyết để tránh nguy cơ mắc căn bệnh này. Theo tôi, thói quen ăn uống, sinh hoạt là một trong những nguyên nhân hàng đầu.

Nguyên nhân khách quan là bây giờ tìm thực phẩm “sạch” thực sự rất khó. Điều kiện kinh tế, trình độ văn hóa cũng là một trong những nguyên nhân gây ung thư ở các vùng sâu vùng xa.

Để hạn chế nguy cơ ung thư, đầu tiên là tránh hút thuốc lá, không lạm dụng rượu. Hạn chế các thức ăn được bảo quản bằng diêm tiêu (muối nitrat, nitrit) như thịt muối... Vì nitrat, nitrit cùng những sản phẩm phân hủy của nó có khả năng kết hợp với một số chất trong cơ thể tạo ra nitrosamin - là chất đã bị "kết án" gây ung thư.

Những người có thói quen ăn các loại thịt quay, thịt nướng cũng nằm trong nhóm bị ung thư cao. Vì phần thịt bị cháy tạo ra chất benzopyren có khả năng gây ung thư. Các món ăn được chế biến bằng dầu đã dùng nhiều lần sẽ sản sinh chất glycerol gây ung thư.

Thường xuyên ăn rau, củ, quả sạch, tập thể dục, ngủ nghỉ điều độ và lên lịch khám sức khỏe định kỳ để tầm soát, phát hiện sớm mầm bệnh ung thư.

Xin cảm ơn bác sĩ!