Cả tỉnh nô nức vẽ tranh tường

Thôn quê náo nức tranh tường

Những ngày gần đây, đi về khắp các thôn, xóm… của các làng, xã ở tỉnh Bắc Giang, sẽ dễ dàng nhận thấy những bức tranh khổ lớn, màu sắc tươi sáng với nhiều chủ đề, kích thước… được vẽ trên những bức tường dọc các trục đường thôn, xóm hay trên các nhà văn hóa, các công trình, thiết chế văn hóa làng xã… vừa mới được khánh thành. Trong phong trào xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, làng xã, xóm thôn văn hóa…, Bắc Giang phát động cuộc thi vẽ tranh tường để làm đẹp quê hương.

Những bức tường cũ kỹ, vôi nhuốm màu rêu phong hay bụi đường bám phủ, chân tường nhếch nhác cỏ dại, rác thải sinh hoạt hay trở thành nơi tập kết những đống vật liệu xây dựng, đất xỉ trạc thừa thãi vô tình thành chỗ phóng uế cho chó mèo… Hình ảnh xấu xí ấy từ lâu là một phần quen thuộc ở các làng quê vùng nông thôn, và là thứ “chuyện thường ngày ở huyện” bởi “nó xấu xí của ai, không phải của mình”.

Nhưng, vùng nông thôn của Bắc Giang lại không như thế!

Dẫn tôi đi trên những con đường làng xuyên từ xóm này sang xóm khác, một cách tình cờ, ngẫu nhiên không hề có chủ ý, anh Nguyễn Viết Trang, Phó Chủ tịch UBND xã Trung Sơn (huyện Việt Yên), đưa tôi từ bất ngờ này sang bất ngờ khác: Trước cổng trường THCS xã Trung Sơn, những bức tranh tường khổ lớn vẽ hình ảnh ông bà, cha mẹ đưa con em đến trường, cháu bé quần áo gọn gàng, khăn quàng đỏ trên vai, cặp sách mới, ngôi trường khang trang với tán cây cổ thụ rợp bóng; một bức tranh khác vẽ hình ảnh các chú CSGT đang cài mũ cho em nhỏ chuẩn bị lên xe để mẹ đưa đến trường; một nhóm bạn nhỏ đưa cụ già sang đường… Những hình ảnh thân thuộc, yêu thương khiến bức tường vô tri trước cổng trường bỗng trở nên sinh động, và có ý nghĩa giáo dục với cả cộng đồng…

Vòng sang xóm Quả: con ngõ nhỏ đối diện với đình thôn Quả - di tích lịch sử được xếp hạng – trục đường nội đồng người dân vẫn đi làm hằng ngày, chỉ có vài ba nhà dân ở lơ chơ, có cả một gian nhà cấp 4 lợp mái xi-măng để quàn chiếc xe tang chung của cả thôn. Thế mà, bức tường cũ kỹ, mốc meo vẫn được khoác một chiếc áo mới tinh tươm bằng những bức tranh tuyên truyền gia đình văn hóa kiểu mẫu; một trận bóng ở bãi đất của làng, một khí thế thi đua của đại diện các giới sỹ - nông – công – thương… Bức tranh dài đến hơn chục mét khiến bức tường vô tri như biết nói…

Không đợi tôi hỏi, anh Trang giải thích: Xã Trung Sơn vừa về đích nông thôn mới, còn “nợ” duy nhất một tiêu chí, đấy là trường học. Nhưng, ngôi trường mới đang được xây dựng, sắp hoàn thành, đợi ngày nghiệm thu sẽ “trả nợ” đủ tiêu chí, để Trung Sơn hãnh diện nhận “xã nông thôn mới” một cách chững chạc, đường hoàng…

Nơi khởi phát phong trào vẽ tranh tường trang trí đường thôn, ngõ xóm, không gian công cộng đầu tiên phải nhắc tới thôn Nội Ninh (xã Ninh Sơn, huyện Việt Yên). Từ năm 2016, thôn Nội Ninh đăng ký xây dựng thôn nông thôn mới đầu tiên của huyện Việt Yên và cũng là đầu tiên của tỉnh Bắc Giang. Khi ấy, người dân say mê xây dựng thôn nông thôn mới tới mức, không gia đình nào bỏ ruộng, ban ngày đi làm, ban đêm thắp điện cấy, làm việc đồng áng. Toàn dân nô nức tham gia xây dựng thôn nông thôn mới kiểu mẫu của tỉnh.

Ông Đoàn Văn Mật (SN 1951) là giáo viên mới nghỉ hưu. Về địa phương, ông tham gia phong trào đoàn thể, được bầu làm Bi thư chi bộ thôn Nội Ninh. Năm 2016, xã Ninh Sơn được huyện Việt Yên chọn làm xã nông thôn mới kiểu mẫu của huyện; năm 2018, Việt Yên là huyện đầu tiên đạt huyện chuẩn nông thôn mới của tỉnh Bắc Giang.

Ông Mật chia sẻ: Tháng 9/2019, xã Ninh Sơn họp tổng kết chương trình 10 năm xây dựng nông thôn mới của xã, trong đó có yêu cầu thôn báo cáo về tình hình xây dựng thôn nông thôn mới của thôn. Phấn khởi lắm, bà con ai cũng hồ hởi, tự nguyện, ý thức tham gia đầy nhiệt tình, trách nhiệm.

Trước khi chưa có phong trào nông thôn mới, Nội Ninh tiếng là thôn trung tâm của xã nhưng hầu hết là đường đất, không có điện chiếu sáng đường nên âm u như vùng hẻo lánh. Đến nay, đường thôn ngõ xóm trải bê tông đến tận cửa từng nhà. Hai bên đường, những bức tường được hội phụ nữ, thanh niên… quét vôi trắng, vẽ tranh tường trang trí hai bên; hội người cao tuổi, phụ nữ… nhận chăm sóc tuyến đường hoa từ thôn ra tít cánh đồng…

“Ai ai cũng tự giác, từ người già trẻ nhỏ. Hai bên đường người dân trồng hoa, chiều chiều đi tưới, mỗi một đoàn thể nhận chăm sóc một đoạn đường hoa, thế là có cả tuyến đường hoa. Bà con vui lắm”, ông bảo.

Dọc các con đường thôn, hai bên được trang trí các bức tranh tường khiến khách lạ lần đầu về làng không khỏi bất ngờ, thôn đẹp như làng bích báo. Những bức tranh vẽ sân đa, giếng nước, mái đình; những liền anh liền chị áo mớ bảy mớ ba, đội nón quai thao… rõ ràng là những liền chị đất quan họ Hà Bắc ngày xưa, khi chưa tách tỉnh…

Cả tỉnh vẽ tranh tường

Từ những đổi thay về diện mạo tại các làng, xã nông thôn mới, đường thôn ngõ xóm đẹp đẽ phong quang, những bức tường nhà dân ven trục đường chính hay các công trình, thiết chế văn hóa làng xã… để trống trơn, nay được các đoàn thể, người dân chung tay vệ sinh, quét vôi mới, sau đó vẽ tranh tường để trang trí, Bắc Giang đã phát động phong trào trên toàn tỉnh.

Tại huyện Việt Yên, Huyện Đoàn Thanh niên phát động phong trào “Tranh tường bích họa” và lấy đó là “công trình thanh niên cấp huyện của năm”. Thời gian thực hiện được chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 với diện tích 1.290m2 tranh tường ở Thị trấn Nếnh, Thị trấn Bích Động, xã Vân Trung, Quang Châu thực hiện trong Tháng thanh niên, tháng 3/2023; giai đoạn 2 với diện tích 2.370m2, thời gian thực hiện trong “Chiến dịch thanh niên tình nguyện Hè năm 2023” từ tháng 6 đến tháng 7 tại xã Minh Đức, Nghĩa Trung, Hương Mai, Thương Lan, Việt Tiến, Tăng Tiến, Ninh Sơn, Quảng Minh, Trung Sơn, Cầu vượt Đình Trám…

Tranh sẽ được vẽ trên các bức tường lớn nằm ở đường trục xã, thôn/tổ dân, hoặc đường liên xã, liên thôn có mặt cắt từ 5m trở lên, trọng tâm là tường ngoài phía cổng chính các trường học, trụ sở hành chính xã, nhà văn hóa thôn, khu thể thao thôn, nơi sinh hoạt cộng đồng dân cư, nhà riêng một số hộ gia đình đã xây dựng kiên cố; lồng ghép với thực hiện kế hoạch xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu. Quá trình triển khai, Ban thường vụ Huyện đoàn khuyến khích đoàn viên, thanh niên trong các trường mầm non, tiểu học vẽ tranh tường lối đi cầu thang để giáo dục bằng hình ảnh cho học sinh.

Chủ đề của bích họa có tính tổng thể, bám sát các giá trị đặc trưng của vùng đất và con người địa phương sở tại. Trọng tâm mô tả các công trình di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu trên địa bàn huyện, các giá trị truyền thống của quê hương, tuyên truyền phong trào toàn dân rèn luyện sức khỏe theo gương Bác Hồ, hoạt động chung tay bảo vệ môi trường, phòng chống tác hại rượu, bia, thuốc lá, chấp hành pháp luật về an toàn giao thông, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc…

Học theo Việt Yên, các huyện Yên Dũng, Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn… cũng phát động phong trào tranh tường bích họa, biến không gian làng xã thành những không gian văn hóa, mang đậm bản sắc quê hương.

“Về lâu dài, theo thời gian mưa nắng, những bức tranh tường sẽ bị phai màu đi, nhưng điều quan trọng nhất, đó là nó mang lại những sắc màu tươi mới giúp người dân ý thức hơn việc giữ gìn cảnh quan, môi trường, giáo dục các thế hệ, người dân biết yêu văn hóa, biết cảm nhận những giá trị nghệ thuật”, thầy giáo làng Đoàn Văn Mật nhận định.