* Xin cho biết đặc điểm của bộ da người?
Vũ Kim Chi, Hồng Dân, Bạc Liêu
Da chiếm diện tích trên cơ thể chúng ta khoảng 2m2, với tổng trọng lượng khoảng 15-20% trọng lượng cơ thể. Da là hàng rào bảo vệ cơ thể, giúp cơ thể ổn định thân nhiệt, chống mất nước, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân độc hại của môi trường như vi khuẩn, bụi bẩn, ánh nắng...
Da còn là nơi đón nhận các xúc giác của cơ thể, giúp ta biết đau, nóng, lạnh và khoái cảm. Khi lạnh, máu chảy trong da giảm thấp - giữ ổn định thân nhiệt và giữ vững các dòng chảy của máu ấm cho các cơ quan quan trọng trong ngực, bụng và não. Khi ở trong môi trường nóng, hoặc khi tạo ra nhiệt từ các hoạt động của cơ bắp, mạch máu ở da mở rộng ra, tăng lưu lượng máu da tới 1/3 tổng lượng máu đẩy ra từ tim. Vì vậy da là một bộ tản nhiệt. Sự bay hơi của mồ hôi từ da làm tăng đáng kể tốc độ tản nhiệt của cơ thể.
Da ngăn cản sự xâm nhập của các hóa chất độc hại và các vi sinh vật xâm nhập (vi khuẩn, virut) vào cơ thể. Nó cũng giúp chống sốc cho các mô nhạy cảm hơn bên dưới. Đồng thời, da còn có tính chất dẻo dai và đàn hồi. Da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và là nơi sản xuất vitamin D cần thiết cho sự tăng trưởng và duy trì xương của người. Các mạng lưới rộng lớn của dây thần kinh trong da, duy trì liên tục thông tin đến não về mối liên quan đến môi trường xung quanh, giúp có được các cảm giác.
Có hai lớp chính của da là Biểu bì và Hạ bì. Các lớp bên dưới là lớp mỡ dưới da. Chúng dày mỏng khác nhau tùy từng người. Biểu bì là lớp ngoài cùng, thường dày khoảng 0,1mm nhưng ở lòng bàn chân và lòng bàn tay nó có thể dày 1mm hay hơn nữa. Các tế bào da chính tạo nên lớp biểu bì được gọi là Keratinocyte, vì nó tạo ra một protein gọi là Keratin. Keratin cũng là protein tạo nên móng tay và tóc. Nó cung cấp cho da nhiều sức đề kháng và giúp cho da không thấm nước. Các tế bào già di chuyển đến bề mặt da và cuối cùng bị hao mòn đi. Trung bình phải mất khoảng 60 ngày đối với một Keratinocyte mới để di chuyển đến bề mặt da và bị mất đi khi tắm rửa. Đó là các tế bào da chết.
Keratinocytes thay đổi từ các tế bào hình vuông ở đáy của biểu bì, dần dần trở nên phẳng hơn ở bề mặt. Hạ bì nằm ngay bên dưới lớp biểu bì và khoảng 4 lần dày hơn. Nó chứa rất nhiều các mô hỗ trợ cùng với các mạch máu, dây thần kinh, chân tóc và tuyến mồ hôi... Việc cung cấp máu cho da thường có dạng các mao mạch đi lên từ các mạch máu lớn ở sâu hơn. Thần kinh điều khiển sự co, giãn của các mao mạch nhằm kiểm soát nhiệt độ, làm thoát đi sức nóng dư thừa hoặc giữ được ổn định nhiệt độ cơ thể khi trời lạnh. Ngoài các hàng rào bảo vệ vật lý của da, còn có hàng rào miễn dịch bảo vệ cơ thể.
* Ai là người đầu tiên phát minh ra chiếc gương soi?
Phạm Hoàng Lan, Sơn Trà, Đà Nẵng
Tổ tiên của chúng ta đã sử dụng mặt nước hồ trong để soi mình. Sau đó, gương bằng kim loại đánh bóng hoặc thủy tinh núi lửa (obsidian) được dùng làm gương soi. Vào thời Hy Lạp, Ai Cập và La Mã cổ đại chiếc gương luôn là vật bất ly thân, nhất là với phụ nữ. Những người dân thành Venise (nước Ý) có thể là những người đầu tiên làm ra gương soi bằng dùng thủy ngân hay thiếc để tráng vào một mặt của tấm thủy tinh phẳng.
Công nghệ này có thể đã bắt đầu từ khoảng năm 1300. Chiếc gương mang lại những giá trị mà bản thân nó đã chứa những đặc tính được thể hiện ra bên ngoài: Phản chiếu, giúp con người nhận diện được bề ngoài của mình, của thiên nhiên, sự vật một cách trung thực nhất, chiếc gương không biết nói dối. Vì vậy với tính chất phản ánh trung thực của gương đã được loài người nhân cách hoá đưa vào trong ngôn ngữ: Tục ngữ, thành ngữ, danh ngôn…, với mục đích phản ánh hiện thực.
Muốn nhìn thấy mình thì soi gương, tức là nhìn vào, trông vào, dõi vào cái gương, tấm gương. Hành động này của con người cũng được chính xã hội loài người đẩy lên từ hành động bình thường thành nêu lên mục đích giáo dục, thể hiện tinh thần có tính chất kiểu mẫu (tấm gương) cho người khác học tập, nhìn vào đó mà làm theo.
