Đừng quên lịch sử đương đại

Đặt viên gạch đầu tiên cho dự án

Sau nhiều đề xuất và ý kiến, lần đầu tiên Hà Nội ra quyết định lập đề án nghiên cứu để tiến tới phục dựng không gian điện Kính Thiên. Đề án vừa được giới thiệu với các cơ quan báo chí.

Điện Kính Thiên được sử sách nhắc nhiều. Tư liệu khảo cổ gần đây cũng khẳng định bước đầu phát lộ kiến trúc thời Lê sơ và Lê trung hưng, có cả thời Lý, Trần, tuy nhiên chưa thấy rõ bố cục kiến trúc của hai triều đại Lý - Trần.

Dự định phục dựng không gian điện Kính Thiên thu hút được sự quan tâm dư luận, cũng như giới khoa học. Đại diện đơn vị tư vấn - Liên danh Cty TNHH MTV MQL và đối tác Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết, đề án này sẽ huy động gần như mọi chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước, làm việc theo từng nhóm từ khảo cứu tư liệu, khai quật khảo cổ học.

Về tầm quan trọng của việc phục dựng, các chuyên gia đều cho rằng, trung tâm Hoàng thành Thăng Long là di sản thế giới vậy mà giờ không có gì ngoài kiến trúc Pháp, còn lại hầu hết nằm dưới lòng đất, kết quả khảo cổ chưa chỉ ra hết. Cho nên việc nghiên cứu không gian điện Kính Thiên sẽ tạo điểm nhấn quan trọng cho di sản, và làm cơ sở quyết định khôi phục điện Kính Thiên.

Sau khi có quyết định của UBND TP. Hà Nội, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, đơn vị chủ đầu tư được cấp kinh phí nghiên cứu, tạm tính gần 2 tỷ đồng.

Ông Trần Việt Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long, cho biết: “Vấn đề phục dựng điện Kính Thiên trải qua rất nhiều thời gian dài nung nấu, rất nhiều cuộc hội thảo. Đề án này trước mắt đặt viên gạch đầu tiên để có sơ sở pháp lý cho những bước tiếp theo”.

Đừng quên lịch sử đương đại

Có chuyên gia cho rằng, nếu điện Kính Thiên được phục dựng sẽ thỏa mãn được nhiều loại hình sinh hoạt văn hóa đa dạng của nhiều giai tầng, thành điểm đến du lịch hấp dẫn. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là, nếu phục dựng điện Kính Thiên thì sẽ phải cho tiến hành phá hủy di tích kiến trúc của người Pháp xây dựng trên nền điện đang tồn tại hàng trăm năm nay.

TS. Nguyễn Hồng Kiên (Viện Khảo cổ học - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho rằng ông không ủng hộ việc phục dựng điện Kính Thiên. Lý do được ông viện dẫn là, nếu phục dựng thì phải dựa trên một di tích cũ. Trong khi đó, các nhà chuyên môn chưa tiến hành khảo cổ di tích. Nếu có đào xong, cũng không đủ căn cứ để phục dựng.

“Bởi vì, phá di tích hiện nay để đào khảo cổ, cũng chỉ phát hiện được cùng lắm là mấy chân cột, chứ đâu còn điện Kính Thiên đời Lý, đời Trần”, TS Kiên phân tích.

Vẫn theo ông Kiên, đứng cả về chuyên môn khảo cổ học lẫn trùng tu di tích văn hóa, việc phục dựng điện Kính Thiên là không nên làm. Còn nếu tiến hành xây dựng một di tích mới trên nền di tích cũ; hay áp dụng công nghệ xây dựng mô hình di tích 1/10 song song công nghệ 3D trình chiếu phục vụ người xem lại là một chuyện khác.

Trên nền điện Kính Thiên hiện còn tồn tại di tích lịch sử Nhà Con Rồng, là nơi đặt Bộ Chỉ huy tối cao của Quân ủy Trung ương - Bộ Quốc phòng. Nơi đây gắn bó với những vị tướng tài ba của quân đội ta như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng Văn Tiến Dũng, Đại tướng Lê Trọng Tấn, Đại tướng Hoàng Văn Thái... bàn bạc việc quân cơ. Đặc biệt, những ngày chuẩn bị giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã họp tại đây. Chúng ta tôn trọng điện Kính Thiên mà lại phá đi di tích của Bộ thống soái tối cao thì đó là một điều cần suy nghĩ. Bên cạnh đó, nguyên tắc bảo tồn di sản là phải giữ nguyên vẹn di tích.

Vì thế, ở góc độ của một chuyên gia Di sản văn hóa, PGS.TS Nguyễn Văn Huy, Ủy viên Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia, cũng không tán thành việc phục dựng điện Kính Thiên. Ông cho rằng nên giữ nguyên hiện trạng di tích như hiện nay.

“Tôn trọng lịch sử phong kiến mà quên đi lịch sử đương đại là chúng ta quên đi xương máu của nhân dân trong cuộc đấu tranh suốt 30 năm giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước”, ông Nguyễn Văn Huy nhấn mạnh.