Sơ đồ mô tả các nguồn khác nhau và con đường của cadmium đổ vào môi trường nước. Nguồn: WWH
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) đang thất thế trong việc đánh giá tác hại tiềm ẩn đối với các giống loài có nguy cơ tuyệt chủng khi đặt ra các tiêu chuẩn chất lượng nước đối với kim loại nặng cadmium. Vụ kiện vừa được Trung tâm Đa dạng Sinh học đâm đơn vào đầu tuần này. Cadmium được sử dụng trong sản xuất phân bón phốt phát, tức phân lân.
Trong hồ sơ khiếu nại gửi lên Tòa án Quận Arizona (Mỹ), nhóm các nhà hoạt động môi trường yêu cầu tòa án ra phán quyết EPA đã vi phạm đạo luật liên bang vì không tiến hành các cuộc tham vấn về những giống loài có nguy cơ tuyệt chủng khi vào năm 2016, tổ chức này đã thông qua tiêu chí nước ngọt tự nhiên đối với cadmium theo quy định của Đạo luật nước sạch. Đơn kiện đồng thời yêu cầu tòa án hủy bỏ các tiêu chí cũ và phục hồi điều tra đối với EPA.
Theo nội dung đơn kiện, việc bón phân lân thải ra môi trường từ 33% đến 56% tổng lượng cadmium nhân tạo, có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, quần thể sinh vật và hệ sinh thái. "Cadmium thường được phát hiện trong dòng chảy từ các khu vực đô thị, khu công nghiệp, và các con sông là nguồn chứa thứ cấp chính của cadmium đổ ra đại dương gây nguy hại cho môi trường", đơn kiện cho biết.
Ghi nhận đến năm 2007, cadmium đã được xác định tại 1.014 trong tổng số 1.669 địa điểm chất thải nguy hại nghiêm trọng nhất có trong danh sách ưu tiên quốc gia. Trong số 1.014 địa điểm này, cadmium được xác định có trong nước mặt tại 354 địa điểm và trong nước ngầm tại 675 địa điểm.
Phân bón phốt phát hay còn gọi là phân lân có chứa cadmium do đá nguyên liệu phốt phát được sử dụng làm nguyên liệu chính trong dây chuyền sản xuất. Theo Trung tâm Tài nguyên Phòng ngừa ô nhiễm Tây Bắc Thái Bình Dương, cadmium được thực vật hấp thụ và lưu trữ, tích tụ trong đất trong một khoảng thời gian, hoặc thấm vào nước ngầm hoặc được đưa vào các vùng nước mặt thông qua dòng chảy tưới tiêu.
Vụ kiện cáo buộc EPA đã hạ thấp các tiêu chí chất lượng nước và sau đó đã chấp thuận cho việc áp dụng những tiêu chí này tại ít nhất 18 bang ở Mỹ. “EPA đã thực hiện hành động này mà không tham khảo ý kiến của các bên liên quan theo đúng yêu cầu của Mục 7”, đơn kiện cho biết. "Đây là một sự vi phạm rõ ràng nghĩa vụ của EPA trong việc tham khảo ý kiến các dịch vụ tham vấn nhằm đảm bảo sự phê chuẩn của họ 'không có khả năng gây nguy hiểm cho sự tồn tại của bất kỳ loài nguy cấp hay các loài bị đe dọa hoặc dẫn đến việc phá hủy hoặc thay đổi bất lợi môi trường sống của các loài đó’".
Theo luật liên bang Mỹ, nếu có các loài được liệt kê hoặc nằm trong diện môi trường sống nguy cấp cần bảo vệ, EPA sẽ được yêu cầu vào cuộc phân tích các tác động của bất kỳ hành động nào khi được đề xuất. "Nếu cơ quan này kết luận trong một đánh giá sinh học, rằng hành động 'không có khả năng ảnh hưởng xấu đến' các loài được liệt kê và dịch vụ được đồng ý hợp pháp bằng văn bản, thì quá trình tham vấn coi như hoàn tất. Ngược lại, nếu hành động ‘có khả năng ảnh hưởng xấu’ đến các loài được liệt kê, cơ quan phải tham gia ‘tham vấn chính thức’ với các dịch vụ, sau đó một quy trình rộng rãi hơn sẽ xem xét, đánh giá các tác động của hành động", đơn kiện cho biết.
"Trong một nghiên cứu vào năm 2005 so sánh mức độ độc tính cấp tính của 63 kim loại nặng với một loài giáp xác phổ biến được tìm thấy ở cả nước ngọt và nước lợ, cadmium được coi là chất độc hại nhất. Cadmium tích tụ sinh học ở tất cả các cấp độ trong chuỗi thức ăn trên cả sinh vật sống dưới nước và trên cạn. Còn đối với động vật nước ngọt và động vật biển, cadmium có thể tích tụ sinh học với nồng độ cao gấp hàng trăm đến hàng nghìn lần trong môi trường này", đơn kiện tố cáo.
Trung tâm Đa dạng Sinh học cho biết trong một thông cáo báo chí vào năm 2016, EPA đã chấp thuận mức tăng 188% cho phép tiếp xúc, phơi nhiễm với cadmium trong nước ngọt bất chấp cảnh báo từ Cục Thủy sản biển Quốc gia.
Luật sư Hannah Connor cho biết: “EPA đã gần như tăng gấp ba lần mức ô nhiễm nước cho phép từ một kim loại nặng (cadmium) mà họ biết là sẽ gây hại cho các loài cá và rùa biển đang có nguy cơ tuyệt chủng”. "Chính quyền của Tổng thống Joe Biden cần phải sửa đổi ngay quyết định khủng khiếp này và yêu cầu EPA thực thi đúng nhiệm vụ của mình để ngăn chặn ô nhiễm các dòng sông, hồ và đại dương của chúng ta", luật sư Connor nói.
Tác dụng của phân lân đối với cây trồng
Cadmium là thành phần chính trong phân lân và không thể thiếu đối với cây trồng. Ảnh: DTN
Phân lân hay còn được gọi là phosphate là phân bón có chứa nguyên tố dinh dưỡng photpho, có vai trò quan trọng trong đời sống của cây trồng. Lân có trong thành phần của nhân tế bào, tham gia vào thành phần các enzim, protein và quá trình tổng hợp axit amin. Vì vậy, lân là chất không thể thiếu đối với sự sống của cây trồng. Cây trồng được bón đủ lân thì tăng trưởng nhanh, sinh trưởng tốt, cây ra nụ và hoa sớm,cây có sức chống chọi tốt đối với các yếu tố bất lợi, cho năng suất và chất lượng cao. Thiếu lân cây sẽ giảm khả năng tổng hợp chất bột, làm khỏ nở hoa, quả ít, bé, chín chậm, vỏ thường dày, xốp và dễ bị thối, hỏng.
Liên minh châu Âu cũng từng tranh luận gay gắt về việc làm thế nào để hạn chế sử dụng kim loại nặng độc hại cadmium trong phân bón. Ủy ban Châu Âu hiện vẫn đang tìm cách hạn chế sự tiếp xúc của nông dân với các hợp chất hóa học có liên quan đến bệnh thận và xương. Trong khi các công ty và quốc gia sản xuất phân bón có hàm lượng cadmium thấp hoan nghênh các giới hạn mới, tuy nhiên vẫn có những quốc gia phản đối dữ dội, khiến cho vấn đề chìm trong tranh cãi do mỗi bên đều có những lập luận riêng. Đá phốt phát trầm tích được tìm thấy ở miền bắc châu Phi có hàm lượng cadmium tự nhiên cao, trong khi đá mácma trong các mỏ phốt phát của Nga có hàm lượng thấp hơn nhiều.
