Hình thành mô hình du lịch sinh thái kết hợp tiêu thụ sản phẩm yến

Tổ yến Việt Nam đắt gấp đôi Thái Lan, gấp 3 Indonesia

Chia sẻ tại buổi Hội thảo khoa học “Công tác quản lý nuôi chim yến” vừa diễn ra tại TP.HCM, ông Nguyễn Hữu Hoài Phú, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT TP.HCM cho biết, thế giới có 4 quốc gia nuôi được chim yến là Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Malaysia. Nhiều khách hàng quốc tế đánh giá chất lượng tổ yến Việt Nam là tuyệt vời nhất. Tuy nhiên, việc xây dựng các vùng nuôi yến, nhà yến không thể làm ồ ạt. 

Nêu một thực tế tại một hệ thống phân phối lớn trên địa bàn TP.HCM, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM cho biết, một năm đơn vị này bán tổ yến thô thu về khoảng 1 tỷ đồng, trong khi đó, cũng là sản phẩm yến nhưng là nước yến lại thu về 15 tỷ đồng.

Cũng theo ông Phương cũng, cùng một chai đựng tổ yến thô bán trong cửa hàng Trung Quốc, yến của Indonesia bán giá 270 USD, yến Thái Lan 470 USD, yến Việt Nam 840 USD. "Giá yến Việt Nam bán tại đây cao hơn gấp 3 lần giá yến của Indonesia. Đó là yến của chúng ta chưa có thương hiệu, nếu xây dựng được thương hiệu tốt giá sẽ còn cao hơn nhiều.

Như vậy, câu chuyện đặt ra là phải xây dựng thương hiệu yến của TP.HCM nói riêng và yến của Việt Nam nói chung để tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm yến", ông Phương nói và dẫn chứng thêm, trên thế giới có nhiều nước sản xuất sâm, nhưng chỉ có Hàn Quốc xây dựng được thương hiệu sâm và tất cả sản phẩm của họ đều khai thác sâm (mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thực phẩm...), đem lại giá trị vô cùng lớn.

Cần Giờ thu 400 tỷ đồng từ yến thô

Theo báo cáo 9 tháng đầu năm, yến của Cần Giờ đạt 400 tỷ đồng, trong khi đó GRDP của ngành nông nghiệp thành phố chưa tới 7.000 tỷ đồng.

Do đó, ngành nuôi yến tại TP.HCM có rất nhiều tiềm năng, tuy nhiên, bài toán đặt ra là cần xây dựng giá trị thương hiệu yến Cần Giờ nói riêng và sản phẩm yến TP.HCM nói chung theo chuỗi. Trong đó, vấn đề về quy hoạch vùng nuôi yến, cơ sở pháp lý để xây dựng nhà yến cần phải có những quy định cụ thể. 

Vì vậy, thời gian qua, Sở NN-PTNT TP.HCM tổ chức nhiều cuộc hội thảo lấy ý kiến của các nhà khoa học, nhà quản lý để cùng bàn giải pháp, làm cơ sở pháp lý hoàn thiện Đề án nuôi chim yến trên địa bàn giai đoạn 2024 - 2030 theo chỉ đạo của UBND TP.HCM, sẽ trình HĐND TP.HCM vào cuối tháng 12 tới đây. 

"Đây sẽ là cơ sở pháp lý cao nhất để các doanh nghiệp đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước thực hiện chức năng của mình, mục tiêu cuối cùng là nâng cao giá trị cho ngành yến thành phố nói riêng và ngành nông nghiệp nói chung", ông Phú nói.

TP.HCM chỉ có trên 23% nhà yến chuyên dụng 

Theo Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM Lê Việt Bảo, bắt đầu từ năm 2018, TP.HCM thí điểm 10 nhà nuôi chim yến tại huyện Cần Giờ. Hàng năm, số lượng nhà nuôi chim yến trên địa bàn thành phố ngày càng tăng, đến nay có 735 nhà yến tại 17 quận, huyện, trong đó Cần Giờ chiếm 74%.

Tuy nhiên, theo ông Bảo, đa số nhà nuôi chim yến trên địa bàn đều xây dựng tự phát, cơi nới chứ không phải các nhà nuôi chim yến chuyên dụng. Một số nhà yến nằm đan xen ở nhà dân cư, giấy phép xây dựng chủ yếu là nhà ở sau đó cơi nới thành nhà nuôi chim yến.

Việc phát loa dẫn dụ, tiếng kêu của chim yến tại các nhà yến trong nội thành, khu dân cư tập trung gây ảnh hưởng đến sinh hoạt cộng đồng, không có các biện pháp bảo vệ môi trường, phòng chống dịch bệnh trên chim yến. 

Qua khảo sát, nhà yến tại TP.HCM xây dựng trên đất nông nghiệp chiếm 10%, xây dựng trên đất nông nghiệp chiếm 66%, xây dựng trên đất ở và đất khác là 22%.

Ông Bảo cho biết thêm, phần lớn nhà nuôi yến trên địa bàn thành phố chưa được xây dựng theo hướng chuyên dụng, không đảm bảo quy trình kỹ thuật, nhất là các yếu tố về nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng... trong nhà yến. Kết quả khảo sát về cấu trúc nhà yến ghi nhận, có trên 23% nhà yến chuyên dụng (xây dựng bằng gạch, bê tông cốt thép chỉ phục vụ nuôi yến); còn lại gần 77% nhà nuôi yến kết hợp với nhà ở.

Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM nhìn nhận, hiện nay, phần lớn các sản phẩm từ nuôi yến trên địa bàn được bán ở dạng thô, sơ chế được bán qua các thương nhân, hoặc bán trực tiếp tại chỗ. Sản lượng tổ yến chưa ổn định, xuất bán sản phẩm ở dạng nhỏ lẻ chưa có thương hiệu trên thị trường nên giá trị sản phẩm thu về chưa cao, chủ yếu tiêu thụ trong nước.

Trưởng phòng Kinh tế huyện Cần Giờ Hồ Ngọc Thiện cho biết, hiện toàn huyện Cần Giờ có 519 nhà yến, trong đó số nhà yến cho thu hoạch là 459, sản lượng tổ yến thu hoạch 6 tháng đầu năm đạt 9,7 tấn.

Về mặt pháp lý, trong số 519 nhà yến có 10 căn trong Đề án thí điểm nuôi chim yến. Số còn lại xin phép xây dựng nhà ở rồi tự chuyển công năng sang nuôi chim yến. Có 449/519 (trên 86%) căn nhà yến xây dựng trong khu vực dân cư.

Ông Thiện đánh giá, nghề nuôi chim yến đóng góp không nhỏ trong cơ cấu giá trị ngành nông nghiệp địa phương. Trong năm 2022, huyện Cần Giờ thu hoạch trên 14 tấn yến thô, đạt giá trị 310 tỷ đồng (giá hiện hành 22 triệu đồng/kg). Tuy nhiên, hiện nay, sản phẩm yến Cần Giờ chủ yếu bán ở dạng thô, do đó chưa đạt được giá trị kinh tế tối đa.

"Việc xây dựng thương hiệu yến sào Cần Giờ trong những năm qua làm chưa tốt, khiến sản phẩm này vẫn chưa tiếp cận được các thị trường lớn trong nước và xuất khẩu. Hộp bánh trung thu năm nào cũng thay đổi mẫu mã mới, còn yến Cần Giờ mấy chục năm không thay đổi mẫu mã. Xây dựng thương hiệu cho yến Cần Giờ còn hạn chế”, ông Thiện nói và cho biết, trong thời gian tới, Cần Giờ sẽ nghiên cứu đưa quảng bá sản phẩm tổ yến. Hiện Cần Giờ đang xây dựng kế hoạch xây dựng vùng nguyên liệu yến hữu cơ và thành lập Hội Yến sào Cần Giờ để ngành yến ngày càng phát triển.

Hiện Sở NN-PTNT TP.HCM đang hoàn thiện Đề án nuôi chim yến trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2024 - 2030 để trình HĐND TP.HCM tại kỳ họp trong tháng 12 năm nay. Dự kiến khi đề án này được thông qua, nhiều vấn đề vướng mắc như pháp lý đất, pháp lý xây nhà, vùng nuôi chim yến, quản lý việc nuôi yến... sẽ được tháo gỡ.

Mục tiêu của Đề án này là hình thành vùng nuôi chim yến ổn định, đảm bảo môi trường, an toàn dịch bệnh, khai thác hiệu quả điều kiện tự nhiên. Đảm bảo phát triển nghề nuôi chim yến trong nhà có hiệu quả và bền vững tạo được công ăn việc làm ổn định cho người dân địa phương. Xây dựng thương hiệu yến sào Cần Giờ là sản phẩm đặc trưng vùng miền của thành phố.

Cụ thể, TP.HCM sẽ hình thành các chuỗi liên kết sản xuất. Mục tiêu đến năm 2025, 10% nhà yến tham gia xuất khẩu và hình thành mô hình du lịch sinh thái kết hợp tiêu thụ sản phẩm yến. Đến năm 2030, có 50% nhà yến tham gia xuất khẩu. Đặc biệt, duy trì vùng an toàn dịch cúm gia cầm và mở rộng đối với bệnh Newcastle.