Trước đây khi chưa có dự án hệ thống thủy lợi Tân Mỹ, khu vực phía Bắc của tỉnh nói riêng và tỉnh Ninh Thuận nói chung chỉ dựa vào nguồn nước chính từ hồ chứa thuỷ điện Đơn Dương (tỉnh Lâm Đồng) có dung tích 165 triệu m3 nước và các hồ chứa nhỏ. Do đó địa phương này thường xuyên thiếu nước và khô hạn, nhiều vùng bị hạn triền miên từ năm này sang năm khác. Thực tế hệ thống thuỷ lợi của tỉnh mới chỉ đáp ứng chủ động nước khoảng 40% diện tích đất sản xuất nông nghiệp khu vực phía Bắc của tỉnh.
Hồ chứa nước Tân Mỹ có dung tích trên 219 triệu m3 nước sẽ cùng cấp cho một loạt hồ chứa nhỏ khu vực phái Bắc tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: Mai Phương.
Ông Đặng Kim Cương, Giám đốc Sở NN-PTNT Ninh Thuận cho biết, để giải bài toán khô hạn cho vùng này, Bộ NN-PTNT đã đầu tư dự án thủy lợi Tân Mỹ, trong đó công trình đầu mối hồ chứa có dung tích trữ nước 219,81 triệu m3, đây là công trình có dung tích lớn hơn tổng dung tích của 21 hồ chứa nước hiện có. Dự án thủy lợi đầu tiên cả nước được đầu tư xây dựng theo mô hình hiện đại, điều tiết nước tưới bằng đường ống áp lực thông qua hệ thống đường ống kín, điều khiển bằng công nghệ SCADA hiện đại, giúp tỉnh hiện thực hóa chủ trương xây dựng hệ thống liên hồ chứa.
Điều đặc biệt của dự án thuỷ lợi này là sau khi hoàn thành ngoài tưới trực tiếp nước cho 7.480ha thì nó còn bổ sung nước cho 5 hồ chứa khu vực phía Bắc của tỉnh với diện tích tưới là 5.700 ha thông qua đường ống kênh thép dài trên 29km gồm hồ Cho Mo, Bà Râu, Thành Sơn, Sông Trâu, Ông Kinh. Ngoài trừ hồ Sông Trâu có dung tích khá lớn (31 triệu m3) còn lại là các hồ chứa nhỏ. Tuy hồ Sông Trâu có dung tích lớn nhưng lưu vực hồ chứa lại ít mưa nên thường xuyên không tích đủ nước, tương tự các hồ chứa nhỏ còn lại cũng thiếu nước như vậy.
Sau khi hệ thống kết nối liên thông hồ chứa hoàn thành, hồ Sông Trâu sẽ được bổ sung nước từ hồ Tân Mỹ. Ảnh: M.P.
Ông Nguyễn Văn Bính, Trưởng phòng Chuyên ngành, thuộc Sở NN-PTNT Ninh Thuận cho biết, hiện nay dự án thuỷ lợi Tân Mỹ đã hoàn thành từng phần và bàn giao từng hạng mục cho địa phương. Mặc dù mới đưa vào sử dụng từng phần nhưng dự án đã tiếp nước kịp thời, góp phần vào công tác chống hạn trên địa bàn tỉnh trong nhiều năm qua, đồng thời hỗ trợ cắt lũ cho vùng hạ du vào mùa mưa lũ năm 2021.
Theo đó, năm 2018 khi mới thông nước kỹ thuật đường ống kênh thép đến km11+851, hồ đã đáp ứng cấp nước cho 580 ha khu tưới hồ Cho Mo. Đến tháng 2/2020 việc hoàn thành và thông nước kỹ thuật kênh chính Tân Mỹ đến K21+827 đã tưới trực tiếp tăng thêm 1.300 ha khu tưới Tân Mỹ, tạo nguồn cấp nước chống hạn cho 1.500ha (bao gồm khu tưới hồ Cho Mo:580ha; khu tưới hồ Thành Sơn:150ha; khu tưới vùng cuối kênh Bắc thuộc hệ thống Nha Trinh:770 ha); đồng thời cấp nước sinh hoạt, chăn nuôi cho các xã Mỹ Sơn, Nhơn Sơn, Phước Trung.
Tiếp tục 2022 này, toàn bộ đường ống kênh thuộc đập dâng Tân Mỹ giai đoạn I hoàn thành đưa vào sử dụng với tổng chiều dài 29,4km. Để phát huy tối đa hiệu quả của dự án, hiện nay Bộ NN-PTNT đã phê duyệt chủ trương đầu tư hệ thống kênh bằng đường ống thép với chiều dài 15km, trong đó đoạn 12km để đưa nước về hồ Sông Trâu và 3km đưa nước về hồ Bà Râu nhằm giải quyết tiếp nước cho vùng tưới cũng như khả năng tiếp nước vào cho 2 hồ này trong thời điểm khô hạn.
“Bài toán tiếp theo của dự án Tân Mỹ là đưa nước về hồ Ông Kinh, đây là vùng giáp biển. Hồ Ông Kinh có dung tích 0,83 triệu m3, phục vụ tưới khoảng 108ha cây màu nhưng do lưu vực hồ chứa rất ít mưa nên nguồn nước đến của hồ thấp hơn rất nhiều so với thiết kế, một số năm vào mùa mưa hồ cũng không tích được đầy nước, thường đến khoảng tháng 2 năm sau hồ đã bắt đầu cạn nước, do vậy tình trạng thiếu nước trong mùa khô hầu như năm nào cũng xảy ra và đây cũng là vùng khô hạn nhất tỉnh Ninh Thuận”, ông Nguyễn Văn Bính, Trưởng phòng Chuyên ngành chia sẻ.
Hồ chứa nước Thành Sơn những năm qua đã được bổ sung nguồn nước từ hệ thống thuỷ lợi Tân Mỹ. Ảnh: M.P.
Cũng theo ông Bính, để giải bài toán khô hạn cho vùng này, thì việc tiếp nước từ hồ chứa Tân Mỹ là việc hết sức cần thiết. Hiện các đơn vị chức năng đã lập dự án đầu tư với chiều dài đường ống khoảng 20km. Sau khi đưa vào sử dụng sẽ giải quyết khô hạn cho vùng ven biển bị nhiễm mặn như Nhơn Hải, Thanh Hải, Bắc Sơn…
Ngoài ra, phía Bắc hiện nay nhu cầu nguồn nước phát triển kinh tế, xã hội rất lớn nhất là ở các khu công nghiệp, du lịch. Đặc biệt là khu ven biển thì toàn bộ đường ống Tân Mỹ, tỉnh Ninh Thuận dự kiến đề xuất với Bộ NN-PTNT đưa vào nhiệm vụ cấp cho 90.000m3/ngày đêm để phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045 nhằm giải bài toán về an ninh nguồn nước. Đây là vấn đề đảm bảo nguồn nước phát triển kinh tế, xã hội ngoài nhiệm vụ đảm bảo cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp.
Đến 2025 việc hoàn thành kết nối liên thông giữa hồ Tân Mỹ với các hồ chứa khác hoàn thành sẽ cơ bản đảm bảo nước cho sản xuất nông nghiệp cũng như các nhu cầu sử dụng nước khác, tình trạng khô hạn cơ bản được giải quyết, đặc bệt là các địa phương ven biển huyện Thuận bắc và Ninh Hải.
