Người dân xót xa trước diện tích đất nông nghiệp để hoang hóa do công ty khai thác làm chảy quặng ra mặt ruộng. Ảnh: Hải Đăng.
Công ty khai thác lẩn trách nhiệm đóng cửa mỏ
Công ty Cổ phần Thương mại tổng hợp Khai Phát đã hết hạn giấy phép khai thác mỏ caolin - mica tại xã Thái Niên (huyện Bảo Thắng, Lào Cai) đồng thời phải thực hiện đóng cửa mỏ, phục hồi cải tạo môi trường theo quy định. Tuy nhiên, đến nay công ty lẩn trách nhiệm, trong khi hệ lụy của việc khai thác ảnh hưởng tới diện tích đất, cây cối hoa màu của những hộ dân vẫn hiển hiện.
Bà Phan Thị Tung ở thôn Thái Niên (xã Thái Niên) cho biết, công ty khai thác làm chảy tràn quặng vào mặt ruộng, sau đó họ đề nghị mua lại đất ruộng của dân nhưng cứ khất lần từ năm này sang năm khác. Người dân có ý kiến lên xã nhưng họ nói để công ty giải quyết. Đến nay, công ty đã rời đi còn người dân không biết kêu đến ai.
“Của nhà tôi là 3 sào ruộng. Cách đây 4 - 5 năm, ruộng không canh tác được nữa. Cuộc sống khó khăn vì chỉ trông chờ ít ruộng này để ăn. Giờ phải đong gạo chợ, nước sông mà ăn. Các em đi làm thuê, làm mướn theo ngày, có được đồng nào thì mới có tiền mua gạo”, bà Phan Thị Tung nói.
Tương tự, bà Lù Thị Tình cùng thôn Thái Niên cho biết, chẳng biết từ năm nào rồi ấy, người dân đưa ý kiến cử tri, rồi đi gõ cửa khắp nơi cũng không ăn thua. Công ty nọ bán cho công ty kia, giờ bỏ trốn, bỏ chạy hết cả, chúng tôi không biết tìm họ ở đâu mà đòi bồi thường.
Liên quan vấn đề nêu trên, ông Vũ Văn Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Thái Niên xác nhận không thể liên lạc với Công ty Khai Phát để giải quyết quyền lợi của người dân.
Được biết, ngày 22/4/2021, Công ty Khai Phát thực hiện chuyển nhượng cổ phần. Theo đó, các cổ đông hiện hữu của công ty đồng ý chuyển nhượng toàn bộ số cổ phần của mình cho 3 cổ đông khác. Trong đó, mọi trách nhiệm giải quyết trước pháp luật từ người đại diện cũ của công ty là ông Trần Hữu Hưng được chuyển sang cho ông Nguyễn Ánh Kim.
Khu vực xưởng chế biến quế xây trái phép trên đất khoáng sản. Ảnh: Hải Đăng.
Xây dựng trái phép trên đất khoáng sản
Ghi nhận tại khu vực mỏ caolin - mica, cát sỏi kèm quặng thải chảy tràn hàng trăm mét len theo lối vào mỏ, giống như đoạn đường được rải một lớp đá dăm. Khu mỏ không có ai trông coi, bảo vệ. Khu vực này, có hiện tượng sụt trượt, đồi núi nứt nẻ hết sức nguy hiểm. Tuy nhiên, việc phải đưa mỏ về trạng thái an toàn, Công ty Khai Phát chưa thực hiện, khiến những hộ dân sinh sống ở gần khu mỏ hết sức lo ngại nhất là trong thời điểm mưa lũ cận kề.
Liên quan vấn đề trên, từ tháng 5/2022, UBND xã Thái Niên đã có báo cáo kiểm tra điểm khai thác khoáng sản đã hết hạn khai thác.
Theo ông Vũ Văn Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Thái Niên, tại thời điểm kiểm tra, Công ty Khai Phát đã dừng mọi hoạt động khai thác chế biến quặng. Các xưởng chế biến sản xuất và toàn bộ các khu nhà văn phòng điều hành và nhà ở công nhân đã đóng cửa; hệ thống cấp điện từ trạm biến áp vào các khu vực khai thác và các xưởng sản xuất đã được tháo dỡ một phần và không còn hoạt động... Hiện tại, Công ty Khai Phát chưa thực hiện trách nhiệm hoàn thổ và xử lý các vị trí đất thải, đặc biệt có một số vị trí phía tây và phía đông nam khu mỏ tiếp giáp đầu nguồn nước sản xuất và sinh hoạt của nhân dân thôn Thái Niên có nguy cơ sạt lở cao khi có mưa lớn rất cần xử lý trước mùa mưa lũ 2022.
Tuy nhiên, điều đáng nói từ sau khi Công ty Khai Phát rời đi, một phần diện tích đất khoáng sản không được quản lý chặt chẽ đã bị tôn tạo, san gạt mặt bằng, đổ bê tông hàng nghìn mét vuông với mục đích làm xưởng chế biến quế.
Ông Vũ Văn Hải xác nhận sự việc trên và cho biết, trước đây có dự án đề nghị đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất tinh dầu quế tại xã Thái Niên. Tuy nhiên, qua kiểm tra thực địa, hồ sơ pháp lý và nguyện vọng của người dân, vị trí xây dựng nhà máy tinh dầu quế hiện trạng trước đây là bãi đất thải sau khi thác khoáng sản, không có rừng.
Trong khi quy hoạch 2021 - 2030, vị trí trên là khu vực đất dành cho lĩnh vực khoáng sản, không quy hoạch đất sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, dự án không có trong kế hoạch sử dụng đất năm 2022, không nằm trong vùng quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt. Do vậy, việc xây dựng nhà máy chế biến quế tại vị trí nêu trên là chưa hợp lý.
Với việc xây dựng trái phép, san gạt, đổ bê tông mặt bằng trên đất khoáng sản, ông Vũ Văn Hải cho biết, xã đã lập biên bản về việc này và yêu cầu chủ công trình tháo dỡ công trình xây trái phép trên đất khoáng sản.
