Người dân bất an, ruộng đồng khô hạn dưới mỏ đá

Thấp thỏm sống dưới mỏ đá

Nhận phản ánh của người dân về việc phải sống trong lo âu do việc khai thác đá của 2 Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại dịch vụ (TNHH XDSX & TMDV) Hùng Đại Sơn (Công ty Hùng Đại Sơn) và Công ty CP Luyện kim và khai khoáng Việt Đức. Ngày 14/7 phóng viên Báo Nông nghiệp Việt Nam đã gặp gỡ người dân và chính quyền sở tại để tìm hiểu vấn đề này.

Bài liên quan

Sạt lở liên tiếp, Vĩnh Long siết chặt khai thác cát trái phép

Bà Hoàng Thị Tính ở thôn Làng Thọc chưa hết kinh hãi khi kể lại câu chuyện đá rơi vào nhà mình: “Khoảng 19h ngày 8/10/2022, sau khi đi làm đồng về, tôi vào nhà tắm xả nước vào chậu chuẩn bị tắm, quay vào nhà lấy quần áo ra đến cửa bếp thì nghe tiếng động lớn, tấm pro ximăng ở hiên bếp vỡ tan, hòn đá to bằng cái mũ cối xuyên qua mái nằm giữa nền nhà tắm. Nếu hôm đó, tôi đi nhanh hơn một chút nữa thì chắc đã chết trong nhà tắm. Sau sự việc, nhà tôi báo thôn, sáng 9/10 trưởng thôn và đại diện công ty đã đến lập biên bản vụ việc, thỏa thuận sửa chữa lại mái bếp và nhà tắm. Nhà tôi nằm dưới chân mỏ đá, chỉ cách bãi tập kết đá chừng 30 - 40m. Hàng ngày gia đình không dám cho trẻ nhỏ ra đường gần nhà chơi bởi sợ đá lăn, đá bay nguy hiểm đến tính mạng.

Cách gia đình bà Tính khoảng 1km, nhà bà Hoàng Thị Đàn nằm dưới chân núi khai thác mỏ của Công ty CP Luyện kim và khai khoáng Việt Đức. Thời gian qua, nhà bà Đàn liên tục hứng chịu cảnh đá bay vào nhà, vào vườn. Bà Đàn cho biết: Chúng tôi sống trong cảnh nguy hiểm khi chứng kiến cảnh đá thường xuyên văng vào nhà. Gia đình cứ thấp thỏm lo sợ, mỗi khi mỏ đá hoạt động hoặc nghe có tiếng động lạ là chúng tôi phải chạy ra khỏi nhà, không bất kể giờ giấc. Mỗi lần đá lăn vào nhà thì công ty lại đến hỗ trợ, lúc thì 300 nghìn đồng, lúc thì 500 nghìn đồng, khi hòn đá to hơn lăn vào thì 3 triệu đồng.”

Anh Hoàng Văn Khải - Trưởng thôn Làng Thọc cho biết, nhiều lần nhận được phản ánh của bà con về việc đá văng vào khu vực dân cư. Việc đá văng vào nhà dân diễn ra thất thường. Có hôm nửa đêm nghe người dân gọi điện thoại, tôi cũng phải có mặt để ghi nhận sự việc. Đa phần đá văng vào nhà dân khi mỏ san ủi đá thải xuống chân núi, hoặc đôi khi do trời mưa lũ. Hiện nay, trong thôn có 12 hộ dân hay bị ảnh hưởng do đá lăn vào nhà, hoặc vào vườn”. 

Thời gian gần đây, những sự việc đá lăn, đá bay vào nhà dân diễn ra thường xuyên hơn trước, nhiều vụ việc nhỏ thì người dân và các công ty tự thỏa thuận, những vụ việc lớn hơn khi không thỏa thuận được thì phản ánh đến thôn, khi đó anh Khải cùng đại diện công ty và người dân lập biên bản sự việc để có căn cứ xử lý. Sau một năm làm trưởng thôn, tôi không nhớ đã phối hợp lập bao nhiêu biên bản về việc này. Có những gia đình vẫn giữ nguyên hiện trạng đá văng vào bể nước, vào vườn nhà. Sau mỗi lần nhà dân bị ảnh hưởng, phía công ty có hỗ trợ, đền bù theo thỏa thuận với người dân tùy theo mức độ thiệt hại.”

Ruộng khô hạn, ao bỏ không

Hiện nay, hàng chục hộ dân ở xã Yên Thắng phản ánh bất bình về việc môi trường ô nhiễm, đất ruộng bị tác động xấu từ khi các mỏ đá đi vào hoạt động.

Ông Hoàng Trí Khóa ở thôn Làng Thọc cho biết, trước khi các mỏ đá đi vào hoạt động, khu dân cư nơi ông sinh sống luôn trong lành với đồi núi xanh mướt, nguồn nước suối dồi dào, cuộc sống bình yên. Tuy nhiên, khi các mỏ đá trên địa bàn đi vào khai thác rầm rộ, mọi thứ bị xáo trộn. Đặc biệt, mỏ đá hoạt động gây tác động tiêu cực đến các diện tích đất sản xuất hoa màu và cấy lúa của bà con.

Anh Hoàng Văn Khải cho biết thêm, trước đây, khi mỏ đá chưa hoạt động thì các hộ dân trong thôn sử dụng nguồn nước đầu nguồn từ núi đá bản Nghè. Hiện nay, hệ thống mương tưới thường xuyên bị bồi lấp, công ty cũng đã một vài lần hỗ trợ và nhiều khi người dân phải tự khắc phục nạo vét để sản xuất. Nhưng chỉ sau một trận mưa lớn thì khoảng 1km mương thủy lợi bị bồi lấp bởi cát và bột bụi từ mỏ đá. Vì tình trạng này, hơn 40ha lúa và ngô của bà con nông dân bị khô hạn thiếu nước sau khi gieo trồng.

Bài liên quan

Cho ruộng đồng no nước mùa hạn

Trao đổi qua điện thoại với anh Chu Văn Nhiệm - Trưởng thôn Hin Lò (xã Yên Thắng), anh Nhiệm cho biết, thời gian gần đây, người dân trong thôn chịu nhiều ảnh hưởng của các mỏ khai thác đá. Nguồn nước từ trên núi chảy qua bãi thải của các công ty có màu đục vàng làm chết cá của người dân. Hiện nay có 19 hộ nuôi cá trong thôn phải bỏ trống ao vì ô nhiễm, ngoài ra có khoảng hơn 5ha lúa của người dân bị nước lẫn bột đá chảy vào gây ảnh hưởng.

Tại buổi làm việc với chính quyền xã Yên Thắng, ông Lý Đạt Lam - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã cho biết: “Thời gian qua chúng tôi thường xuyên nghe ý kiến của người dân khi có báo cáo về tình hình khai thác đá ảnh hưởng tới cuộc sống và sinh hoạt. Chúng tôi cũng đã cử cán bộ theo dõi xác minh tình hình thiệt hại, chủ yếu là ảnh hưởng do đá lăn vào nhà và ảnh hưởng đến nguồn nước. Hiện chúng tôi đã chỉ đạo chính quyền xã kịp thời phối hợp với các công ty giải quyết các sự việc, đồng thời báo cáo với cấp trên để có các giải pháp tốt nhất và hiệu quả nhất hướng tới ổn định đời sống lâu dài cuộc sống của người dân.”

Báo Nông nghiệp Việt Nam đề nghị tỉnh Yên Bái vào cuộc xử lý dứt điểm tình trạng doanh nghiệp khai thác để đá rơi, đe dọa tính mạng của người dân. Trường hợp mỏ đá quá gần, không đủ khoảng cách an toàn thì doanh nghiệp phải đầu tư di dời các hộ dân đến nơi an toàn. Thậm chí, chính quyền địa phương có thể tính đến giải pháp đóng cửa mỏ cho đến khi doanh nghiệp đảm bảo hoạt động khai thác không ảnh hưởng đến môi trường sống của bà con.