Nông dân Khánh Hòa loay hoay tìm cây thay thế mía

Ngày càng không hiệu quả

Theo nông dân trồng mía tại TX Ninh Hòa, vùng mía trọng điểm tỉnh Khánh Hòa, hiện giá mía nguyên liệu được các nhà máy đường trên địa bàn tỉnh thu mua dao động từ 920.000 - 950.000 đồng/tấn (10 CCS). Đây là mức giá được đánh giá cao so với những năm gần đây, song nông dân thu hoạch cũng không phấn khởi như thời cây mía ăn nên làm ra.

Điển hình như tại xã Ninh Tân, cách đây 5 năm về trước cây mía đã giúp nhiều nông dân thoát nghèo, vươn lên khá giả nhờ trồng diện tích lớn. Tuy nhiên những năm gần đây, theo ông Võ Ngọc Phi Vũ, Chủ tịch UBND xã Ninh Tân, việc trồng mía không còn hiệu quả nữa, từ đó diện tích mía trên địa bàn liên tục giảm. Đến niên vụ 2020 - 2021 này, toàn xã chỉ còn 500ha mía, giảm 800ha so với niên vụ 2018 - 2019.

Theo ông Vũ, sở dĩ cây mía trồng không hiệu quả bởi nhiều nguyên nhân. Một là biến đổi khí hậu, mưa nắng, bão lũ thất thường dẫn đến ảnh hưởng năng suất, chất lượng cây mía. Thêm vào đó nông dân thu hoạch mía cũng gặp nhiều khó khăn như công lao động khan hiếm, chi phí vận chuyển mía tăng cao,... trong khi giá mía thu mua ở mức thấp, như niên vụ 2017 - 2018 chỉ khoảng 780.000 đồng/tấn (10 CCS) nên nông dân thu hoạch thua lỗ.

“Dù niên vụ mía này, các nhà máy thu mua ở mức cao từ 920.000 - 950.000 đồng/tấn (10CSS) nhưng nhìn chung bà con thu hoạch mía sẽ không hiệu quả. Bởi đa số diện tích là mía lưu gốc lại không đầu tư chăm sóc nên dẫn đến kém chất lượng. Dự kiến những vùng mía tốt năng suất ước khoảng 40-50 tấn/ha, còn trung bình chỉ 20-30 tấn/ha. Mà sản lượng mía thấp như thế này thì sẽ không hiệu quả rồi”, ông Vũ chia sẻ.

Chúng tôi ghé ruộng mía 1,5ha của chị Võ Thị Hậu Phương, ở thôn Trung, xã Ninh Tân thuộc loại diện tích mía tốt trong vùng đang thu hoạch bán cho nhà máy của Công ty Đường Việt Nam.

Gặp chúng tôi, chị Phương cho biết, vụ này gia đình thu hoạch mía cho năng suất khoảng 40 tấn/ha, chữ đường trên 10 CCS. Đó là nhờ gia đình chị đầu tư chăm sóc mía, chứ nhiều ruộng mía xung quanh còi cọc chắc chắn cho năng suất rất thấp. Với năng suất, chữ đường và giá mía bán ra vụ này cao nhưng chị Phương nhẩm tính chỉ lãi chút ít.

Chúng tôi đến ruộng mía rộng 3 ha của gia đình anh Hồ Quang Hiếu, ở thôn Bắc, xã Ninh Tân chứng kiến nhiều diện mía bị còi cọc, thấp lè tè.  Với kinh nghiệm gần 20 năm trồng mía, anh Hiếu dự kiến tổng sản lượng thu hoạch toàn bộ diện trên khoảng 100 tấn là cùng, với giá hiện nay cũng không hiệu quả lắm.

Anh Hiếu cho biết, 3 năm nay việc trồng mía của gia đình anh không hiệu quả nên sau vụ thu hoạch này anh dự định một là cho thuê đất hoặc tạm thời bỏ đất trống, tìm cây trồng gì phù hợp để chuyển đổi.

Đi theo Tỉnh lộ 5, chúng tôi sang vùng trồng mía ở các xã Ninh Xuân, Ninh Tây ghi nhận việc thu hoạch mía diễn ra khá trầm lắng. Nhiều ruộng mía còi cọc, kém phát triển do nông dân bỏ bê không đầu tư chăm sóc do dư âm từ những vụ mía thất bát.

Chưa tìm được cây trồng phù hợp

Ông Võ Ngọc Phi Vũ, Chủ tịch UBND xã Ninh Tân cho biết, địa phương rất trăn trở không biết định hướng, khuyến khích cho nông dân chuyển mía sang trồng cây gì cho phù hợp?.

Thưc tế, hiện nông dân ở Ninh Tân đã chủ động chuyển đổi một ít diện tích mía sang trồng cây ăn quả như mít, xoài… đối với những vùng chủ động nước tưới. Ngược lại, những vùng đất đồi, không chủ động nước tưới, nông dân chuyển mía sang trồng keo, nhưng diện tích chuyển đổi các cây trồng trên cũng không nhiều. Do đó, hiện còn hàng trăm ha nông dân bỏ mía tạm thời bỏ đất trống, chưa biết trồng cây gì.

"Trồng cây ăn quả hiện chưa đánh giá được hiệu quả ra sao vì cây trong giai đoạn chăm sóc, kiến thiết. Còn cây keo thu nhập cũng không khá hơn cây mía là bao mà thời gian chờ được thu hoạch lại dài." Ông Vũ tâm sự.

Ông Phan Thanh Liêm, Phó Chủ tịch UBND TX Ninh Hòa thì cho rằng, những năm gần đây cây mía không còn mang lại hiệu quả kinh tế cho người dân. Điều này thể hiện khi diện tích mía trên địa bàn ngày càng giảm.

Cụ thể, niên vụ mía 2020 - 2021 toàn TX chỉ còn 6.200ha, trong khi trước đây khoảng 8.200ha. Đối với niên vụ này, ông Liêm đánh giá dự kiến năng suất, sản lượng mía cũng không cao, do hầu hết nông dân “bỏ mặc” không đầu tư chăm sóc cây mía.

Trước tình hình này, hiện TX Ninh Hòa đã có kế hoạch quy hoạch lại bản đồ thổ nhưỡng, nhằm mục đích chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp. Từ đó, TX sẽ đẩy mạnh xúc tiến kêu gọi nhà đầu tư thực hiện liên kết với các hợp tác xã để chuyển đổi diện tích mía kém hiệu quả hoặc bỏ trống sang trồng cây mới như thơm (dứa)… phục vụ xuất khẩu trong và nước ngoài. Khi đó việc chuyển đổi cây trồng của người dân sẽ được hiệu quả và bền vững.

Được biết, niên vụ mía 2020 - 2021 toàn tỉnh Khánh Hòa có hơn 12.790ha, trong khi thời điển niên vụ 2016 - 2017 gần 20.000ha. Trước tình hình cây mía không còn hiệu quả, trong năm 2020, huyện Cam Lâm chuyển 45,7ha sang trồng xoài và cây ăn quả khác, TX Ninh Hòa chuyển 184ha sang xoài, bưởi, mít.

Hiện Chi cục Trồng trọt - BVTV Khánh Hòa đã tham mưu cho Sở NN-PTNT trình UBND tỉnh Khánh Hòa phê duyệt kế hoạch chuyễn đổi cây trồng giai đoan 2021 - 2025 để có cơ sở cho Sở xây dựng chính sách hỗ trợ nông dân thực hiện kế hoạch chuyển đổi và áp dụng NĐ 98, NĐ 57 về hỗ trợ sản xuất nông nghiệp.