Rối và loạn

Vụ cưỡng chế đất tại Tiên Lãng, Hải Phòng

Ngẫm cho kỹ thì chuyện “rối’ và “loạn” cỡ ấy là vì cái “nhà nước địa phương” này đã tự đánh mất vai trò và uy tín của mình trước dân và trước công luận. Mà tự đánh mất là do khuất tất trong chủ trương và chính sách cũng như cái giải pháp đưa ra đều vi hiến, dẫm đạp lên pháp luật hiện hành. Đã thế lại hết sức ngoan cố trong tự biện minh rất luẩn quẩn và đầy mâu thuẫn cho chủ trương sai trái, chính sách lệch lạc, hành vi phạm luật của họ.

Lạ một điều là Thủ tướng Chính phủ đã có yêu cầu chính thức Hải Phòng phải nghiêm chỉnh báo cáo tình hình vừa xảy ra, nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh đã nhận định đây là một chủ trương sai từ tỉnh đến huyện đến xã, một vị tướng nguyên là đại biểu Quốc hội thì nói rõ đây là một tổn thất chính trị không chỉ riêng cho Hải Phòng… Ấy vậy mà các cấp ủy Đảng và chính quyền nơi đây vẫn cố cãi nhăng, cãi cuội cứ như trong một hiệp “đá gà”, một pha “chọi trâu” vui xuân! Họ coi thường kỷ cương, phép nước, chà đạp lên ý chí của dân.

Rối loạn chức năng lãnh đạo và quản lý theo nguyên lý “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” và rối loạn phép nước khi UBND huyện Tiên Lãng thu hồi đất lại thu hồi toàn bộ những công trình mà ông Đoàn Văn Vươn đã đầu tư khai thác không có bồi thường. Như vậy cũng có nghĩa là đã “quốc hữu hóa” tài sản của dân bất chấp Hiến pháp từng quy định rõ tại Điều 23! Chánh văn phòng UBND huyện tuyên bố không úp mở: “Cứ thu hồi đất trước. Giao đất cho ai sẽ tính sau”. “Giao cho ai nữa? Dân hiểu quá rõ và đấy là đầu mối của mọi diễn biến kéo dài nhiều năm.

Từ 2008, Vietnam Economic News đã có loạt bài phóng sự “Cống Rộc - Thách thức không đến từ biển”. Bài báo có đoạn “Thành công từ việc trồng rừng chắn sóng của ông Vươn còn được các chuyên gia Nhật Bản đến tìm hiểu, nghiên cứu… Cảm khái trước tâm huyết và công sức của con người dũng cảm dám đối đầu với thiên nhiên, tết năm 1994, người dân đem pháo ra cống Rộc đốt và nói: “Việc làm của anh Vươn đã làm thay đổi cuộc sống của người dân Vinh Quang. Con cháu chúng tôi sẽ phải ghi nhớ công ơn này. Và nếu được, tôi đề nghị phải đắp tượng anh Vươn”.

Thế rồi chuyện “chết đuối người trên cạn mà chơi” mà cụ Nguyễn Gia Thiều đã cảnh báo từ thế kỷ 18 lại đã lặp lại tại xã Vinh Quang (!) mở đầu thập niên thứ hai của thế kỷ 21! Nhưng người chết đuối trên cạn của đại gia đình Đoàn Văn Vươn, Đoàn Văn Quý này không do “trẻ Tạo hóa đành hanh quá ngán”, mà lại do những “công bộc của dân” đã dùng quyền lực được dân trao để thao túng.

Chỉ có điều ở đây chúng “làm cho khốc hại chẳng qua vì… đất”! Chao ôi! Cái lực hút của đất, cái quý nhất và cũng là khát vọng bao đời của người nông dân đã đẩy họ đến bước đường cùng phải dùng bạo lực để chống lại. Luật sư Lê Đức Tiết người dẫn đầu đoàn cán bộ của UBTƯMTTQVN về Tiên Lãng để thực hiện nhiệm vụ giám sát của Mặt trận đã chỉ rõ “việc cưỡng chế đã được tiến hành một cách tùy tiện bất chấp luật pháp”. Với hơn 100 cảnh sát, bộ đội mà theo GĐ Công an Hải Phòng là “việc huy động công an, lực lượng biên phòng, lực lượng quân sự huyện để trấn áp sự chống đối là một kế hoạch hợp đồng tác chiến hay, hoàn hảo”!

Báo Hải Phòng đưa tin: “Ngày 5/1/2012, khi hơn 100 cảnh sát, bộ đội cưỡng chế, thu hồi đất của gia đình ông Đoàn Văn Vươn, một số người đã gài mìn tự chế trong vườn, cầm súng hoa cải chống lại. Bốn cảnh sát và hai cán bộ huyện đội bị thương”. Ngay lập tức, Giáo sư, Viện sĩ Hoàng Xuân Phú viết bài “Nhân vụ Tiên Lãng bàn về công vụ” phân tích rõ: “Nếu lực lượng cưỡng chế chỉ tới diện tích 19,3 ha ghi trong Quyết định thu hồi số 461/QĐ-UBND và Quyết định cưỡng chế số 3307/QĐ-UBND, không tùy tiện tiến vào khu vực 21 ha mà quyền quản lý và sử dụng hợp pháp hoàn toàn thuộc về anh em họ Đoàn, không tiếp cận ngôi nhà của ông Quý, thì mìn đã không nổ, súng đã không bắn và do đó không có ai bị thương cả. Vậy thì, nói cho cùng, ai mới là người phải chịu trách nhiệm về việc 4 cán bộ, chiến sĩ công an và 2 cán bộ quân đội bị thương? Nếu có tội giết người trong vụ này, thì ai mới là người phải chịu tội ấy?".

Vậy là, với một lực lượng vũ trang lăm lăm súng trong tay thực thi lệnh cưỡng chế, họ đưa máy ủi vào phá nhà dân rồi vu vạ cho dân như lời Trưởng ban dân vận Huyện ủy Tiên Lãng: “Nhân dân vô cùng phẫn nộ trước hành động ngông cuồng, mất tính người của Vươn nên đã phá nhà Vươn!”.

Oái oăm thay cái “tính người” thốt ra từ miệng của cái ông “dân vận” này, người phải thuộc nằm lòng bài “Dân vận” của Cụ Hồ viết cách nay hơn nửa thế kỷ “Quyền hành và lực lượng đều nơi dân". Hơn 2000 năm trước, Mạnh Tử đã cảnh báo: một khi “vua coi dân như cỏ rác thì dân sẽ coi vua như cừu thù” buộc họ phải chống lại, để rồi “người cầm quyền vin vào đó mà chém giết họ, như vậy không khác gì đặt lưới mà bẫy họ" (Mạnh Tử. Đằng Văn Công. Thượng)!

Xem ra, ở Tiên Lãng cái lưới ấy đã được giăng ra nhiều năm trước đây! Người ta đã quên mất bài học từ “Sự kiện Thái Bình” diễn ra cách nay 15 năm. Hồi ấy, đồng chí Phạm Văn Đồng không đồng tình khi người viết bài này trình bày rằng: “Ở đây không có chuyện địch ta, mà chỉ là mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân”. Ông yêu cầu chỉnh lại: “Đây là mâu thuẫn giữa một bên là những người cầm quyền hư hỏng, thoái hóa biến chất đè nén, áp bức để dân không còn chịu được nữa, và bên kia là người dân phải vùng dậy đấu tranh. Có phân tích như vậy mới tìm ra được giải pháp đúng”! Quả là một nhận định thật tường minh và chuẩn xác.

Đáng tiếc là điều ấy đã không được nghiêm cẩn thực hiện.

* Bài viết thể hiện quan điểm của GS Tương Lai, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học Việt Nam. GS từng là thành viên nhóm tư vấn của các Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Phan Văn Khải.