Cây trạng nguyên chỉ có thể ra hoa trong điều kiện ánh sáng ngày ngắn (tháng 10-12).
Vì vậy, để trồng trạng nguyên đạt hiệu quả cao, nhà nông cần tuân thủ chặt chẽ các biện pháp kỹ thuật cơ bản dưới đây
Chọn giống: Tùy theo thị trường và khả năng tiêu thụ, người sản xuất có thể chọn một trong giống trạng nguyên chín sớm, chín muộn, hoa màu hồng, màu cờ hay màu đỏ thẫm.
Trong đó, giống chín sớm cho thu hoạch xung quanh lễ Noel (25/12); giống chín muộn thu tập trung vào dịp Tết Nguyên đán.
Hoa trạng nguyên trồng ở xã Phụng Công, Văn Giang (Hưng Yên). Ảnh: H.Tiến.
Nhà trồng: Có thể dựng tạm bằng khung tre nứa hoặc ống thép mạ kẽm vĩnh cửu, nhưng yêu cầu phải có lưới cắt bớt ánh sáng.
Theo đó, từ tháng 4-8 vườn trồng trạng nguyên cần che 2 lớp lưới nilon đen 50% ánh sáng, các tháng còn lại che 1 lớp lưới loại này.
Giá thể trồng bao gồm: trấu hun, xỉ than và đất phù sa lấy ở độ sâu > 1m từ khu vực bãi của các con sông lớn, sau phơi ải và nghiền nhỏ.
Chậu trồng bằng chất liệu nhựa cứng hoặc nhựa mềm, màu đen hoặc màu sáng có lỗ thoát nước ở đáy.
Cây trạng nguyên từ giâm cành đến cho hoa xuất vườn, cần thay chậu 2 lần để phù hợp với tốc độ tăng trưởng của cây.
Thời vụ nhân giống, ngay sau tiết Lập xuân (5/02). Các bước tiến hành: Chọn lấy các cành giống trên cây mẹ khỏe mạnh, sạch sâu bệnh, rồi cắt thành từng đoạn dài 6-7cm, có từ 3-4 đốt lá (mắt ngủ), trong đó các mắt ngủ chỉ vừa hé mở ở lách lá bằng ¼ hạt gạo.
Sau cắm đoạn cành giống vào bầu túi nilon đã đóng đầy giá thể (mỗi chậu giâm 1 cành; độ sâu giâm cành khoảng 1 đốt ngón tay).
Kích thước bầu giâm 3 x 6cm. Giá thể giâm là đất phù sa ải. Xếp lần lượt các bầu cành giâm lên luống lót bạt nhựa trong nhà lưới.
Tưới nước giữ ẩm thường xuyên, 5-7 ngày sau cành giâm sẽ bật mầm, nhưng phải gần 3 tháng sau cành giâm mới ra rễ. Nếu chọn các đoạn cành giâm có mắt ngủ quá to, cành giâm sẽ không ra rễ.
Nhà trồng và giâm nhân giống cây hoa trạng nguyên. Ảnh: H.Tiến.
Sang chậu lần 1 (cuối tháng 3 đầu tháng 4 âm lịch): Chọn chậu nhựa mềm màu đen, thường gọi là chậu giấy, kích thước chậu 18 x 21.
Đóng giá thể (đất phù sa) tới già nửa chậu. Dùng kéo cắt lột bỏ vỏ bầu cây giống, chuyển trồng sang chậu mới, rồi bồi thêm đất cho kín bầu cây. Cần thao tác nhẹ nhàng để không làm tổn thương bộ rễ cây giống.
Sang chậu lần 2: Chọn loại chậu nhựa cứng, có gờ ở miệng để tiện cho bưng bê vận chuyển. Kích thước chậu, 22 x 26cm.
Phối trộn giá thể cho trồng cây trong chậu mới theo tỷ lệ thể tích, 1/3 trấu hun + 1/3 đất phù sa ải + 1/3 xỉ than.
Trước khi sang chậu (đầu tháng 7), cần cắt bỏ hết các ngọn cây, chỉ để lại mỗi cành 3-4 lá, mục đích kích cho cây ra nhiều mầm, sau mỗi mầm sẽ cho 1 bông hoa. Chờ khi cây ra lộc dài 10-15cm mới tiến hành sang chậu.
Lưu ý: Trong tháng 7 phải hoàn thành đốn ngọn kích mầm và sang chậu. Không cắt ngọn trên các cây lấy cành làm giống.
Cây trạng nguyên mẹ chỉ nên khai thác giống 2-3 năm, sau trồng mới cây mẹ bằng giống nuôi cấy mô. Các hộ không có điều kiện giâm cành, có thể mua cây giống đã ra rễ về sang chậu, chăm sóc và thu hoạch.
Cây trạng nguyên mẹ cho lấy cành nhân giống. Ảnh: H.Tiến.
Chăm sóc: Tưới nước giữ ẩm cho cây thường xuyên. Bón thúc bằng NPK 13-13-2+TE (Từ tháng 4-8 mỗi tháng bón 1 lần, lượng phân 1kg pha nước tưới cho 1 sào 700-1.200 chậu trạng nguyên.
Từ tháng 8 đến khi cây báo hoa - lá ngọn hoe đỏ, 7 ngày bón 1 lần, mỗi lần bón 2kg/sào. Từ sau cây báo hoa, định kỳ 7 ngày/1 lần bón phân giàu lân và kali qua lá).
Sâu bệnh hại: Chủ yếu phòng trừ bọ phấn trắng. Để hạn chế ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng, nên trồng xen hoa trạng nguyên với sen cạn hoặc cúc vạn thọ, giúp xua đuổi bọ phấn, hoặc phun dầu Neem định kỳ 10-15 ngày/1 lần.
Khi bọ phấn xuất hiện mật độ cao, có thể trừ bằng một trong các thuốc hóa học, Confidor 100SL, Oshin 20WP, Mospilan 3EC, Amira 25WG, Gepa 50WG, Actara 25WG hoặc Map Permethrin 50EC…
Chú ý, bọ phấn là đối tượng rất nhanh kháng thuốc, phải luân phiên đổi thuốc và tập trung phun vào dưới mặt lá cây.
Bằng những biện pháp kỹ thuật nói trên, mỗi năm xã Phụng Công, Văn Giang (Hưng Yên) đã sản xuất và cung ứng cho thị trường hàng chục vạn cây hoa trạng nguyên các loại.
Để khởi nghiệp thành công từ cây hoa trạng nguyên, các nhà vườn nên tham quan thực tế mô hình và liên kết sản xuất với các vùng chuyên hoa cây cảnh trong nước hoặc Viện Nghiên cứu Rau quả (Hà Nội).
