Giống lúa không trổ bông tại xã Cao Thượng (huyện Ba Bể, Bắc Kạn). Ảnh: Ngọc Tú.
Vụ xuân 2024, ông Nguyễn Văn Lực (xã Cao Thượng, huyện Ba Bể, Bắc Kạn) lên mạng xã hội mua giống lúa để sản xuất. Sau khi tìm hiểu, ông Lực mua giống lúa được giới thiệu là cho năng suất cao, phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng địa phương.
Sau khi trồng, cây sinh trưởng, phát triển bình thường nhưng khi cây trưởng thành không trổ bông, hoặc trổ bông không đều. Đến khi các hộ xung quanh đã thu hoạch xong, lúa của gia đình ông Lực mới trổ bông lác đác, toàn bộ diện tích 2.000m2 trồng giống lúa mua trên mạng không cho thu hoạch.
Tương tự, gia đình ông Sằm Văn Huấn (xã Cao Thượng) cũng mua giống trên mạng xã hội về trồng, tuy nhiên cây lúa cũng không trổ bông, gia đình đã nhổ bỏ hoặc cho trâu, bò ăn. Tại xã Cao Thượng có 5 hộ mua giống lúa này trên mạng đều bị tình trạng tương tự.
Sau khi có thông tin, UBND xã Cao Thượng, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Phòng NN-PTNT huyện Ba Bể đã đến kiểm tra thực tế, ghi nhận giống lúa các hộ mua trên mạng xã hội có tên là VST 899. Trên bao bì sản phẩm ghi chữ nước ngoài, không nằm trong cơ cấu giống theo chỉ đạo sản xuất của huyện Ba Bể và tỉnh Bắc Kạn.
Theo ông Nông Quốc Thụy, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Ba Bể, nguyên nhân cây lúa không trổ bông có khả năng do giống lúa này phản ứng với ánh sáng ngắn ngày (chỉ cấy được trong vụ mùa) nên không trổ bông được trong vụ xuân dẫn đến không cho thu hoạch.
Nguồn tin từ Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Kạn cho biết thêm, tại một số tỉnh khác cũng có hiện tượng người dân mua giống lúa VST 899 trên mạng xã hội để gieo trồng dẫn đến mất mùa, không được thu hoạch.
Bao bì giống lúa người dân ở xã Cao Thượng (huyện Ba Bể) mua trên mạng xã hội. Ảnh: NT.
Ngày 7/6/2024, Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Kạn đã ban hành văn bản số 1156/SNN-TT,BVTV&QLCL về việc tuyên truyền người dân không mua, gieo cấy giống lúa không rõ nguồn gốc.
Theo đó, Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Kạn đề nghị UBND các huyện, thành phố, các đơn vị chuyên môn tăng cường tuyên truyền, cảnh báo người dân về vấn đề giống giả, giống kém chất lượng, đặc biệt là những giống bán trôi nổi trên mạng xã hội.
Người dân không mua giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ trên mạng xã hội, không gieo cấy các giống chưa được công nhận lưu hành, chưa được đánh giá tính thích nghi trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Cơ quan chuyên môn cũng khuyến cáo người dân tuân thủ cơ cấu giống cây trồng theo chỉ đạo của Sở NN-PTNT và UBND các huyện, thành phố.
Trước đó, cũng tại tỉnh Bắc Kạn, một nhóm người tự xưng là nhân viên của Công ty TNHH Giống cây trồng Toàn Quốc (địa chỉ tại Hưng Yên) tới liên hệ với chính quyền một số xã, phường trên địa bàn tỉnh để bán cây giống ổi Ruby ruột đỏ.
Nhóm người này giới thiệu giống ổi Ruby ruột đỏ được giâm cành, thời gian sinh trưởng nhanh (cho quả sau 1 năm), quả có giá trị kinh tế cao. Nhóm người này ra giá 60.000 đồng/cây, tuy nhiên công ty hỗ trợ giảm giá bán cho các hộ chỉ còn 30.000 đồng/cây. Ngoài ra, công ty cũng hỗ trợ phân bón 1 năm đầu, cây bị chết sẽ được cấp bù, cam kết bao tiêu toàn bộ quả ổi với mức giá 30.000 đồng/kg.
Một số người dân tại Bắc Kạn đã đăng ký thực hiện dự án và mua giống ổi này. Số cây giống đã mua không có hợp đồng mua bán, không có chứng từ cam kết hỗ trợ, bao tiêu sản phẩm từ nhóm người bán. Sau khi mua giống ổi Ruby ruột đỏ này, người dân phát hiện số cây giống đã mua không phải là cây được giâm cành như quảng cáo mà là cây gieo hạt (thời gian sinh trưởng lâu hơn nhiều so với quảng cáo).
Các hộ dân đã gọi đến số điện thoại mà nhóm người bán giống cây cung cấp nhưng không liên lạc được, cũng không thấy nhóm người này quay lại hướng dẫn kỹ thuật trồng như đã hứa, gây bức xúc trong nhân dân.
Công an tỉnh Bắc Kạn cũng đã phát đi văn bản đề nghị người dân cần cảnh giác khi mua giống cây trồng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, xuất xứ để tránh thiệt hại.
Báo Nông nghiệp Việt Nam ngày 3/6/2024 cũng đã có bài "Khốn đốn vì giống lúa trẻ mãi không già" phản ánh giống lúa VST 899 (nằm ngoài danh mục) được bán chủ yếu trên mạng trong vụ xuân 2024 đã khiến nhiều nông dân ở huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ phải khốn đốn vì lúa không trổ bông. Theo thống kê của Trạm Khuyến nông huyện Tân Sơn, diện tích cấy giống lúa VST 899 trong huyện trong vụ xuân 2024 là 17,7ha, đa số bà con mua giống trên mạng và một vài cửa hàng tại địa phương.
