Cặp vợ chồng mở đường đón khách Tây đến Xuân Hòa

Rót chén trà thơm lừng hương quế, người thanh niên thong thả ngồi đợi những nhóm khách Tây từ những căn nhà trên đồi đi xuống. Gặp khách Pháp nói tiếng Pháp, khách Anh nói tiếng Anh, thậm chí là khách các nước nói tiếng Bồ Đào Nha anh cũng có thể trò chuyện được hết. Gặp lúc bí quá thì gọi vợ ra hỗ trợ. Vợ chồng họ, Nguyễn Văn Giới và Nguyễn Thị Huệ là chủ khu du lịch sinh thái Cinnamon Eco Lodge, cũng là những người đầu tiên mở mô hình du lịch sinh thái ở xã Xuân Hòa, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.

1.

Tôi tình cờ biết vợ chồng Giới qua lời giới thiệu của anh Vũ Thành Công, Chủ tịch UBND xã Xuân Hòa. Trên đường từ trung tâm xã đi vào Cinnamon Eco Lodge đã nghe anh Công kể sơ qua, cả hai vợ chồng trước đây làm hướng dẫn viên du lịch ở trên Sa Pa, thu nhập cũng thuộc dạng khá, nhưng chẳng hiểu nguyên cớ gì mà sáu năm trước thấy dắt nhau về đây mở khu du lịch sinh thái gắn với cộng đồng.

Tự bao đời nay Xuân Hòa là nơi xa xôi, heo hút bậc nhất huyện Bảo Yên. Đời sống đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Dao chủ yếu dựa vào những nương quế và một vụ lúa trên những thửa ruộng bậc thang nên còn nhọc nhằn, khốn khó trăm bề.

Bù lại, thiên nhiên ở nơi này còn hoang sơ lắm. Con đường độc đạo chạy dọc theo sông Chảy qua xã Xuân Hòa một bên là ruộng một bên là đồi. Màu xanh của nương lúa, rừng đồi quện với màu xanh của dòng sông tạo nên bức tranh thủy mặc rất đẹp.

Anh Công cũng chia sẻ thêm, chỉ vài năm trước thôi rất hiếm gặp người nơi khác đến Xuân Hòa ngoài mấy thầy cô giáo cắm bản hoặc cán bộ địa bàn. Vậy mà kể từ khi vợ chồng Giới mở khu du lịch sinh thái Cinnamon Eco Lodge, Xuân Hòa giờ đây đã trở thành điểm du lịch, dù còn sơ khai nhưng khách Tây đến đây ngày một nhiều, xì xà xì xồ với bà con vui đáo để.

Cinnamon Eco Lodge nằm cách trục đường chính xã Xuân Hòa không xa lắm nhưng khi bước chân đến đây lại có cảm giác tách biệt hoàn toàn với bên ngoài. Bốn bề đều là rừng quế. Những cánh rừng trồng khoảng chừng 6 - 8 năm tuổi mà bố mẹ Huệ trồng ngày trước bây giờ đã bao bọc lấy núi đồi hoang bằng màu xanh ngút mắt. Đón chúng tôi, sau mấy tuần trà đậm hương quế, Giới dẫn đi lên đồi, vừa leo vừa giới thiệu về dự án mà anh bảo mang theo tâm huyết và khát vọng cuộc đời của cả hai vợ chồng.

Anh kể, những năm tháng làm hướng dẫn viên du lịch trên Sa Pa giúp chúng em có những trải nghiệm và đúc kết về sự thay đổi của xu thế du lịch. Vợ chồng em chứng kiến nhiều đoàn khách Tây lần lượt bỏ Sa Pa, hỏi lý do họ trả lời rằng Sa Pa bây giờ xây dựng nhiều quá, sầm uất quá. Người ta ồ ạt xây dựng, đua nhau làm khách sạn, nhà hàng khiến cảnh quan bị phá vỡ đi nhiều, cùng với đó là nét thân thiện và bản sắc văn hóa của cộng đồng cũng bị xâm lấn, làm cho mai một. Có ông du khách người Pháp từng nói với em rằng bản sắc văn hóa kết tinh từ trăm năm, ngàn năm và sự thân thiện của người dân bản địa là những thứ không bao giờ có thể làm giả được.

Đó cũng là những giá trị vô giá của du lịch, những thứ chúng tao tìm đến và trải nghiệm, khám phá Sa Pa, còn nhà cao tầng hay các công trình hiện đại thì bên đất nước chúng tao thiếu gì mà phải tìm đến Việt Nam.

Câu chuyện với ông du khách kia khiến vợ chồng em tỉnh ngộ. Hóa ra lâu nay chúng ta vẫn mơ hồ, không có định hướng, làm du lịch nhưng không hiểu giá trị, lợi thế mình có là gì. Cắm mặt chạy theo lợi nhuận, bất chấp tất cả để có thể kiếm được nhiều khách, bán được nhiều hàng mà không nhận ra những giá trị chúng ta có đang bị mất dần theo những đồng tiền trước mắt đó.

Sau một thời gian suy nghĩ thông, vợ chồng em mới bàn bạc nhau bỏ việc trên Sa Pa về đây xây dựng mô hình du lịch sinh thái này. Hơn 5 năm sau quyết định nhiều người cho là dại dột, bây giờ em đã thấy là mình đúng. Dù ảnh hưởng dịch bệnh Covid mất hai năm không hoạt động được gì nhưng đến giờ đã có thể khẳng định là thành công. Giá trị đó không chỉ là mỗi ngày đón bao nhiêu khách, thu được bao nhiêu tiền mà cái chính là ngày càng có thêm nhiều người, nhiều cộng đồng kết nối với vợ chồng em để đón du khách quốc tế đến với Xuân Hòa.

2.

Cinnamon Eco Lodge nằm trên diện tích 5ha, nhưng không giống như những dự án du lịch khác, toàn bộ diện tích xây dựng của mô hình này chỉ gói gọn quanh một khu nhà điều hành, 5 căn bungalow biệt lập trên 5 ngọn đồi. Giá trị lớn nhất thu hút khách của Cinnamon Eco Lodge không phải là tiện nghi hiện đại mà chính là những trải nghiệm.

Giới khoe, tất cả các nền tảng du lịch quốc tế khi đánh giá về Cinnamon Eco Lodge đều chấm điểm tuyệt đối. Tôi tò mò vào một trang website vợ chồng Giới giới thiệu, trên đó ghi đại ý rằng: Eco Lodge gần Sa Pa nhưng cách xa đám đông khách du lịch. Ngôi làng cách thành phố Lào Cai khoảng 95km về phía đông bắc. Bạn sẽ trải nghiệm lối sống hàng ngày của miền Bắc Việt Nam và tùy thuộc vào thời gian trong năm, bạn có thể đủ may mắn để trải nghiệm thu hoạch quế, trồng hoặc thu hoạch lúa hoặc nhiều hoạt động theo mùa khác, tạo nên cuộc sống ở nông thôn Việt Nam.

Vợ chồng Giới và Huế sống với con gái và bố mẹ là những người nông dân địa phương. Họ trồng nhiều loại cây trồng bao gồm quế, gạo, chè, họ có thể giới thiệu với chúng ta nhiều sản phẩm truyền thống đặc sắc của dân tộc họ…

Quan niệm về du lịch của người Tây rất khác ta, Giới tiếp tục trò chuyện. Người Việt mình đa số thường thích đi đến những nơi sầm uất, xô bồ, có nhiều trò chơi và đi theo mùa, kiểu đột xuất chứ không hề có kế hoạch rõ ràng. Nghe kháo nhau chỗ này, chỗ kia thì đi thế chứ nhiều khi cũng chẳng xác định được đi vì cái gì. Trong khi đó khách Tây họ đi du lịch với mong muốn khám phá và trải nghiệm văn hóa, cuộc sống. Mỗi chuyến du lịch của họ hàng tháng, có khi cả hàng năm trời. Họ đến Cinnamon Eco Lodge để trồng rau, nuôi cá, để đi bộ qua những bản làng khám phá bản sắc văn hóa đồng bào Mông, Dao, Tày, Nùng, Phù Lá... Họ hòa mình với những làn điệu hát then của người Tày, vẽ hoa văn bằng sáp ong của người Mông hay đơn giản hơn là cùng tham gia trồng lúa, bóc vỏ quế, nấu rượu với người dân bản địa… Giới vừa nói vừa đưa tôi cuốn sổ ghi danh sách có những đoàn khách Tây đã đăng ký đến tận năm 2024 để được trải nghiệm tại Cinnamon Eco Lodge.

Chuyện đang đượm thì có hai du khách cưỡi xe máy trở về. Ricardo là một người Bồ Đào Nha, bạn gái anh là Karina, người Pháp. Hai người họ vừa có chuyến trải nghiệm mấy ngày cùng với đồng bào ở xã Xuân Hòa và Nghĩa Đô. Hết đan lát lại thu hoạch quế, hết trồng lúa lại hát then, dệt vải, thậm chí là đào đất lật cỏ, đánh bắt cá, hái rau… Ricardo tiết lộ, ở đất nước anh ta làm công việc nào chỉ biết công việc đó, không biết làm nhiều nghề như người Việt Nam. Những ngày trải nghiệm cuộc sống với đồng bào nơi đây khiến hai người cảm thấy vô cùng thích thú. Thành thử kế hoạch ban đầu chỉ khoảng 2 tuần lễ nhưng bây giờ họ quyết định ở lại thêm một tháng. Cả hai người cũng sẽ viết những bài giới thiệu chi tiết đăng trên nền tảng mạng xã hội và giới thiệu trên các tạp chí dành cho cộng đồng những người đam mê du lịch trải nghiệm.

Chia sẻ, cảm nhận của những người như Ricardo chính là cơ sở để vợ chồng Giới và Huệ tin rằng nếu “đánh” mạnh vào du lịch trải nghiệm sẽ thành công.

“Nếu chỉ với mô hình này, kiếm tiền trang trải cuộc sống thì dễ, điều chúng em muốn là du lịch sinh thái Cinnamon Eco Lodge sẽ mở rộng ra cả cộng đồng. Du khách đến đây không chỉ lưu trú trong khuôn viên 5ha này, họ sẽ cùng ăn ở với cộng đồng các dân tộc, trải nghiệm đời sống văn hóa, ẩm thực và khám phá những nghề truyền thống và các các sản phẩm của bà con. Điều đó vừa giúp bà con công ăn việc làm, vừa có thể khôi phục được nghề truyền thống, những làn điệu dân ca, những nét văn hóa đã và đang bị mai một”, Nguyễn Văn Giới giãi bày.

3.

Xã Xuân Hòa của huyện Bảo Yên có hơn 1.900 hộ dân với 7 dân tộc anh em sinh sống dựa chủ yếu vào 2.700ha quế. Chủ tịch xã Vũ Thành Công nói, kể từ khi có mô hình Cinnamon Eco Lodge của vợ chồng Giới, không những lãnh đạo xã mà người dân địa phương cũng dần hiểu nhiều hơn về giá trị của quê hương mình. Hóa ra trước giờ mình nghèo là bởi vì chưa biết phát huy hết lợi thế về điều kiện tự nhiên, khí hậu, chưa biết phát huy giá trị bản sắc văn hóa của các đồng bào.

Nhờ có Cinnamon Eco Lodge mà người Tày khôi phục lại các nghề truyền thống như dệt, đan lát hay những làn điệu hát then để “bán” cho du khách. Nhờ có Cinnamon Eco Lodge mà người Mông, người Nùng, người Phù Lá giờ đây đã hiểu trồng quế không chỉ đơn thuần là chờ đến kỳ thu hoạch bóc vỏ, chặt cành bán lấy tiền. Họ mở những tuyến đường đi bộ, đi xe đạp, xe máy khám phá rừng quế, mở các dịch vụ thu hoạch, chế biến các sản phẩm từ quế để “bán” cho du khách… Trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một sờ, những sinh hoạt thường nhật của bà còn tưởng chừng đơn giản bây giờ lại có thể kiếm tiền được mới hay.

“Xã đang xây dựng dự án “Làng du mục số” rộng khoảng 8ha. Đó sẽ là nơi tập hợp các hộ dân cùng nhau làm du lịch, tất nhiên hạt nhân dẫn dắt vẫn là vợ chồng Giới - Huế. Chúng tôi tin tưởng đây sẽ là mô hình vừa phát triển kinh tế vừa góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa của các cộng đồng dân tộc trên địa bàn”, Chủ tịch UBND xã Xuân Hòa Vũ Thành Công hồ hởi.